TARİH NOTLARI.....

1.DÜNYA SAVAŞI (1914-1918)
BU ÜNİTEDEN 81-2004 YILLARI ARASINDA ÖSS’DE 5 SORU SORULMUŞTUR.
Genel Nedenler
1. Fransız İhtilali etkisi.
2. Sanayi İnkılabının etkisi.
3. İtalya (1870) ve Almanya’nın (1871) siyasi birliklerini kurmaları.
4. Bloklaşmanın başlaması.
Özel Nedenler
1. Almanya ile İngiltere arasında ortaya çıkan siyasi ve ekonomik rekabet.
2. Fransa’nın Sedan Savaşı sonucunda Almanya’ya kaptırdığı
Alsas Loren bölgesini geri almak istemesi. (1871)
3. Boğazları ele geçirip sıcak denizlere inmek isteyen Rusya’nın
Almanya ve Avusturya–Macaristan’ı etkisiz hale getirme düşüncesi.
4. Rusların Slavları birleştirme (Panslavizm) politikası.
6. İtalya’nın Akdeniz’de hakimiyet kurmak istemesi. (İtalya – Almanya ayrılığı)
7. Dini ve kültürel yayılma yarışı.
Savaşın Başlaması
Avusturya Veliahdı’nın Bosna-Hersek ziyareti sırasında öldürülmesi
savaşın başlaması için bir kıvılcım olmuştur.
28 Haziran 1914’de Avusturya’nın Sırbistan’a saldırmasıyla 1. Dünya Savaşı başladı.
Bunun üzerine Almanya Avusturya’nın yanında, Rusya Sırbistan’ın yanında yer aldı.
Almanya; 3 Ağustos’ta Fransa’ya ardından Belçika’ya savaş açtı.
İngiltere; 4 Ağustos’ta Almanya’ya, Avusturya da Rusya’ya savaş açmasıyla
etki alanını genişletti.
Japonya; 23 Ağustos’ta Almanya’ya savaş ilan etti.(Uzak Doğudaki sömürgeleri için)
NOT :
Japonya; Uzak doğudaki Alman sömürgelerini ele geçirerek,
kısa süre içinde amacına ulaşmış ve Kasım 1914’de savaştan çekilmiştir.
ABD; Almanya’nın ticaret ve yolcu gemilerini batırması üzerine 2 Nisan 1917’de savaşa katıldı.
ALMANYA’NIN OSMANLI DEVLETİNİ YANINA ÇEKMEK İSTEMESİNİN NEDENLERİ:
1. Osmanlı Devleti;nin jeopolitik konumundan faydalanarak;
 Savaşı Orta Doğu&ya kaydırarak Avrupa’da rahatlamak.
 Rusya’nın dikkatini Avrupa dışına çekmek.
 İngiliz sömürge yollarını kesmek.
 Rusya ile İtilaf devletlerinin bağlantılarını kesmek

2. Osmanlı’nın halifelik gücünden faydalanarak;
 Sömürgelerdeki Müslümanları İngiltere ve Fransa’ya karşı kışkırtmak.
 Rus hakimiyeti altında yaşayan Müslüman Türkleri Rusya’ya karşı kışkırtmak

3. Almanya Osmanlı’ya ait olan Musul-Kerkük petrollerinden de faydalanmak istemiştir.
OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞA KATILMA NEDENLERİ:
1. Son dönemlerde kaybettiği toprakları geri almak.
(Mısır, Libya, On İki Ada, Ege Adaları, Balkan toprakları)
2. Siyasi yalnızlıktan kurtulmak istemesi.
(İtilaf grubu savaş esnasında Osmanlı’nın yükünü çekmemek ve
Rusya’yı küstürmemek için Osmanlı’yı yanlarına almamışlardır.)
3. İttihat ve terakkinin Alman hayranlığı ve Almanya’nın savaşı kazanacağı düşüncesi.
4. Turan imparatorluğu kurma fikri (Enver Paşa)
5. Kapitülasyonlar ve dış borçlar nedeniyle artan İngiliz Fransız baskısından kurtulmak.
6. Yunan megali ideasını sonuçsuz bırakmak.
Osmanlı’nın Savaş Öncesi Durumu
1. Osmanlı Devleti İttihat ve Terakki Partisi tarafından yönetilmektedir.
2. Ordu Almanya’nın desteği ile modernize edilmeye çalışılmaktadır.
3. Suriye, Filistin, Irak, Lübnan ve Hicaz Osmanlı’nın elindedir.
4. Ege Adalarının durumu muallaktır.
5. On İki Ada halâ İtalya’nın elindedir.
6. Kıbrıs İngiltere’nin elindedir.
7. Balkan Savaşlarından çıkan Osmanlı Devleti savaşa hazır değildir.
OSMANLI DEVLETİ’NİN SAVAŞA GİRMESİ:
 2 Ağustos 1914’te Almanya ile gizli bir antlaşma yapılarak savaşa girme kararı alındı.
 19 Ağustos 1914’te Bulgaristan’la bir dostluk antlaşması imzaladı.
 İngilizlerden kaçan Goben ve Breslav adlı Alman gemileri Osmanlı Devletine sığınmıştır.
 Osmanlı Devleti bu gemileri aldığını açıklamış ve Yavuz, Midilli isimlerini vermiştir.
 23 Ekim 1914‘de bu gemilerin Rusya’nın Sivastopol ve Odesa limanlarını
bombalamaları üzerine Osmanlı Devleti savaşa girmek zorunda kalmıştır.
 2 Kasım 1914’te Osmanlı Devleti fiilen savaşa girdi.
 14 Kasım 1914’tde Rusya,İngiltere ve Fransa Osmanlı devletine savaş açınca
Osmanlı Devleti karşılık vermiş ve Kutsal Cihat ilan edilmiştir.
Osmanlı Devletinin Savaşa Girmesiyle:
1. Yeni cepheler açılmıştır.
2. Savaş daha geniş alana yayılmış ve uzamıştır.
3. Almanya ve müttefikleri avantaj sağlamıştır.
4. İngiltere 1878’de üs olarak yerleştiği Kıbrıs’ı kendi topraklarına kattığını açıklamıştır.
5. Savaş Orta Doğu’ya kaymıştır.
6. Almanya Avrupa’da rahatladı
7. Gizli antlaşmalar gündeme geldi.
8. İngiliz sömürge yolları tehlike altına girdi.
9. Rusya’nın İtilaf devletleri ile bağlantısı kesildi.
OSMANLI DEVLETİNİN SAVAŞTIĞI CEPHELER
KAFKAS CEPHESİ:
Cephenin Açılma Sebepleri:
Başlamış olan Rus taarruzunu durdurmak.
Almanya’nın telkinleriyle Bakü petrol bölgelerini el geçirme düşüncesi.
Orta Asya Türk dünyası ile irtibatlaşarak Rusya’yı zor duruma düşürmek.
Enver Paşa’nın Turan İmparatorluğu fikri.
 1 Kasım 1914’te Rusların saldırıya geçmesiyle başladı.
 22 Aralık’ta Osmanlı Ordusu Enver Paşa komutasında harekete geçti.
 2 hafta süren “Sarıkamış Harekatı” Türk Ulusu için felaketle sonuçlandı.(90 bin Şehit)
 Doğu Cephesinde galip gelen Ruslar;
ilkbaharda Van, Muş, Bitlis, Erzurum,Erzincan ve Trabzon’u işgal ettiler.(Elviye-i Selase)
 Çanakkale Savaşı’ndan sonra Kafkas Cephesi Komutanlığına (16. Kolordu) atanan
Mustafa Kemal’in girişimleriyle Muş ve Bitlis kurtarılmıştır. (1916’da)
 Ekim 1917 Rusya’da Bolşevik ihtilalinin başlaması bu cephe Osmanlı lehine sonuçlanır. .
 3 Mart 1918 Ruslar ile Osmanlı arasında Brest-Litowsk Antlaşması imzalanmıştır.
Antlaşmaya göre Rusya ;
 Berlin Ant.’da aldığı Kars Ardahan ve Batum’u Osmanlı Devleti’ne bıraktı.
 Böylece Kafkas Cephesi Osmanlı lehine sonuçlanmıştır.
NOT :
Ruslar Kafkaslardan çekilince; Gümrü civarında Ermeni Devleti kuruldu.
Rusların kullanabilme ihtimalinden dolayı Bölgedeki Ermeniler
14 Mayıs 1915’de çıkarılan Tehcir Kanunu ile Suriye bölgesine gönderildi.
KANAL CEPHESİ:
Cephenin Açılma Sebepleri:
İngilizlerin sömürgeleriyle irtibatını kesmek.
Mısır’ı İngiltere’den geri almak.
İslam Alemini İngilizlere karşı harekete geçirmek
 Cemal Paşa komutasındaki Osmanlı Ordusu,
 3 Şubat 1915’te “kanal Harekatına” başladı fakat başarısızlıkla sonuçlandı.
 Temmuz 1916’da Osmanlı Ordusunun yeniden taarruza geçişi başarısızlıkla sonuçlandı.
 İngilizlerin asker ve silah yönünden üstün olmaları.
 Arapları İngilizlerle birlikte hareket ederek ayaklanmaları.
 Almanlardan gerekli yardımın sağlanamaması gibi nedenlerle;
 Bu cephe Osmanlı aleyhinde kapanmıştır.
IRAK CEPHESİ:
Cephenin Açılma Sebepleri:
İngilizler Hint Deniz yolunun güvenliğini sağlayarak bölgedeki
Alman tehlikesini ortadan kaldırmak.
Musul-Kerkük petrollerini ele geçirmek istemeleri ve
Kuzeye çıkarak müttefiki Rusya’ya yardım etmek istemeleri.
 Osmanlı Devleti bu cephede yerli kuvvetlere güvendiyse de olumlu bir sonuç alamadı.
 29 Nisan 1916’da Kut-ül Amare’de zafer kazanmasına rağmen su yollarını iyi kullanan
 İngilizler, 11 Mart 1917’de Bağdat’a girmeyi başarmıştır.
 İngilizler, Irak’taki Osmanlı hakimiyetine son vermişlerdir.



ÇANAKKALE CEPHESİ:
Cephenin Açılma Sebepleri:
tilaf devletleri tarafından açılmıştır.
İstanbul ve boğazları ele geçirerek Osmanlı Devleti’ni saf dışı bırakmak.
Rusya’ya askeri ve ekonomik yardım götürmek.
Savaşı kısa zamanda sonuçlandırmak.Balkan uluslarını savaşın içine çekmek
Amaçları:
1. Osmanlı ile Almanya’nın bağlantısını kesmek.
2. Avusturya’yı Balkanlarda zor duruma düşürmek.
3. Balkanlarda yeni cephe açarak ittifak devletlerinin birbirine olan irtibatını zayıflatmak.
4. Osmanlı Ordularının Kafkas ve Kanal cephelerinden çekilmesini sağlamak.
 19 Şubat 1915’te İngiliz ve Fransız donanmalarının saldırısıyla denizde başlayan savaş
 18 Mart 1915’te Osmanlı’nın zaferi ile sonuçlanmış. (Seddülbahir ve Kumkale başarısı)
 25 Nisan 1915’te başlayarak 8 ay süren kara savaşları da düşman kuvvetlerinin yenilgisiyle sonuçlanmıştır. açıklama:
Bu başarılarda; askerlerine “Ben size taarruzu değil ölmeyi emrediyorum” diyen,
19. Tümen Komutanı Mustafa Kemal’in Anafartalar, Conkbayırı ve Arıburnu’nda
kazandığı başarılar etkili olmuştur.
NOT:
Nusret Mayın Gemisinin boğaza döşediği mayınlar da
Osmanlı’nın başarılı olmasında etkili olmuştur.
ÇANAKKALE SAVAŞININ SONUŞLARI :
1. Savaşın uzamasına neden oldu.
2. Rusya’ya yardım yapılamamış ve Rusya’da Bolşevik ihtilaline başlamıştır.
3. İngiltere ve Fransa itibar kaybetti ve büyük zarar gördü.
4. Bulgaristan ittifak devletleri safında savaşa girdi.
5. Türk ulusunun kendine olan güveni arttı. Bu güven milli mücadeleye taşındı.
6. Yaklaşık yarım milyon insan hayatını kaybetti.
7. İngiltere ve Fransa’nın boğazlara saldırmasını çıkarlarına uygun bulmayan
 Rusya, boğazların kendisine terk edilmediği takdirde Almanya ile barışacağını
 ileri sürerek İngiltere ve Fransa’yı tehdit etmesi
 ilk defa gizli antlaşmaları gündeme getirdi.
 Yapılan antlaşma ile boğazlar bölgesi Rusya’ya bırakıldı.
NOT
Mustafa kemal Paşa, bu cephede kazandığı başarılarla tanınmış,
savaş esnasında Albay, sonrasında ise Generalliğe terfi etmiş ve
Milli Mücadelede önder olarak kabul edilmiştir.
WİLSON İLKELERİ (8 OCAK 1918)

ABD Cumhurbaşkanı Woodrow Wilson 1.Dünya savaşı sonrasında yapılacak barışın esaslarını yayınladığı 14 ilke ile açıklamış, İtilaf devletleri de ABD’yi
yanlarında tutmak istediklerinden dolayı bu ilkeleri kabul ettiklerini bildirmişlerdir.
ABD başkanı Wilson, savaştan sonra barışın devam etmesini bir daha böyle büyük savaşların çıkmamasını istiyordu. Bu ilkelere göre;

1. Galip devletler yenilen devletlerden toprak ve savaş tazminatı almayacak.
2. Devletler arasındaki gizli diplomasilere son verilecek, barış ant. Açık yapılacak.
3. Uluslararası ekonomik engeller kaldırılacak, devletler arası eşitlik sağlanacak.
4. Ülkeler arası silahlanma yarışına son verilecek.
5. Devl.arası anlaşmazlıkları çözmek için Cemiyet-i Akvam (Milletler Cemiyeti) kurulacak.
6. Osmanlı İmparatorluğu’nun Türk Bölgelerine kesin egemenlik hakkı tanınacaktı.
7. Türk egemenliği altında yaşayan başka milletlere kendi kendini yönetme hakkı verilecek.
8. Boğazlar her devlete açık olacaktı.


YORUM

İtilaf Devletleri, Wilson İlkelerine ters düşmemek için,
Mondros Mütarekesine 7. ve 24. maddeyi koydular.
Toprak elde etmek içinde “manda ve himaye” düşüncesini ortaya attılar.
Wilson İlkeleri sürekli bir dünya barışı sağlayamamıştır. (2. Dünya Savaşı)


SAVAŞI BİTİREN ATEŞKES ANTLAŞMALARI:

 Bulgaristan : ( 29 Eylül 1918 - Selanik Ateşkes Antlaşması )
 Osmanlı : ( 30 Ekim 1918 - Mondros Ateşkes Antlaşması )
 Avusturya : ( 3 Kasım 1918 - Villa Gusti Ateşkes Antlaşması )
 Almanya : (11 Kasım 1918 - Reshondes Ateşkes Antlaşması )





SAVAŞI BİTİREN BARIŞ ANTLAŞMALARI



VERSAİLLES (VERSAY) (28 HAZİRAN 1919)

 Versay Antlaşması Almanya ile imzalanmıştır.

Bazı Maddeleri:
1. Almanya, Alses – Loraine’i Fransa’ya bıraktı.
2. Sömürgeleri galip devletler arasında paylaşıldı.
3. Almanya Avusturya ile birleşmemeyi garanti etti.
4. Bazı yerleri yeni kurulan devletlerden Polonya, Litvanya, ve Çekoslovakya’ya bıraktı.
5. Askerlik mecburi olmaktan çıkarıldı.
6. Almanya ekonomik yükümlülüklere uyacağını ve savaş tazminatını vereceğini kabul etti.

Yorum :
Antlaşma hükümlerini uygun bulmayan Almanya 2.Dünya Savaşının çıkmasında etkili oldu.




ST. GERMAIN (SEN JERMEN) (10 EYLÜL 1919)

 Bu antlaşma Avusturya ile imzalanmıştır.

Bazı Maddeleri:
1. Avusturya – Macaristan İmparatorluğu parçalandı ve toprakları paylaşıldı.
2. Avusturya ayrı, Macaristan ayrı birer devlet haline geldi.
3. Avusturya ağır ekonomik yükümlülükler altına girdi.
4. Avusturya, Milletler Cemiyeti’nin onayı olmadan Almanya ile birleşmemeyi kabul etti.
5. Askerlik mecburi olmaktan çıkarıldı.

Yorum :
Avusturya’nın denizle bağlantısı kesildi.
Avusturya topraklarının genişliği 576.000 km2 den 84.000km2 ye,
Nüfusu ise 50 milyondan 7 milyona düştü.


TRİANON (TRİYANON) ANTLAŞMASI (6 HAZİRAN 1920)

 Bu antlaşma Macaristan ile imzalanmıştır.

İtilaf devletleri Macaristan’ı bağımsız bir devlet saymıştır.
Macaristan’daki rejim değişikliği nedeniyle bu antlaşmanın imzalanması gecikmiştir. Macaristan bu antlaşma ile bağımsız bir devlet olarak tanınmakla beraber
denize çıkışı olmayan küçük bir devlet haline gelmiştir.

NOT: Macaristan’a mağlup devlet muamelesi yapılmıştır.

NEUİLLY (NÖYYİ) ANTLAŞMASI (27 KASIM 1917)

 Bu antlaşma Bulgaristan ile imzalanmıştır.

Bazı maddeleri:
1. Bulgaristan, Batı Trakya’yı Yunanistan’a; Dobruca’yı Romanya’ya bıraktı.
2. Malubiyetin getirdiği yükümlülükleri kabul etti.
3. Ordu 25.000 ile sınırlandırıldı.

NOT: Bulgaristan’ın Ege ile bağlantısı kesildi.

 Barış Antlaşmaları içinde en son yapılan,
Osmanlı Devletiyle imzalanan Sevr Antlaşmasıdır. (10 Ağustos 1920)





1.DÜNYA SAVAŞININ GENEL SONUÇLARI


1. Rakiplerini etkisiz hale getiren İngiltere ve Fransa en kazançlı devletler olurken galipler safında yer alan İtalya ve Rusya hedefledikleri amaçlarına ulaşamamışlardır.

2. Osmanlı ve Avusturya–Macaristan İmparatorluğu parçalanmış; Çarlık Rusya’sı yıkılmıştır.


3. Savaş sonunda; Türkiye, Macaristan, Polonya, Çekoslovakya,
Yugoslavakya, Letonya, Litvanya ve Ukrayna gibi yeni devletler kurulmuştur.

Açıklama:
Yugoslavakya, Sırbistan, Karadağ, Bosna Hersek, Makedonya ve
Slovenya’nın birleşmesi sonucunda kurulmuştur.

4. Milletler Cemiyeti (Cemiyet-i Akvam) kurulmuştur.(1920)

5. Sömürgecilik yerini Manda ve Himayeye bırakmıştır.

6. Barış Antlaşmalarında milliyetçilik prensibine dikkat edilmemesi,
azınlık sorununun ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

7. Merkezi İmp. Parç. sonucu Avrupa ve Orta Doğu’da denge boşlukları ortaya çıkmıştır.

8. Komünizm,Faşizm,Nazizm gibi, demokratik olmayan rejimler ortaya çıkmıştır.

9. Barış Antlaşmaları devletlerin eşitliği ilkesine aykırı olduğu için
sürekli bir barış ortamı sağlanamamış,bu yüzden 2.Dünya savaşı çıkmıştır.

10. Ümmetçilik ve Turancılık iflas etti.

11. Milliyetçilik güçlendi ve ulusal devletlerin kuruluşu hızlandı.

12. İngiltere ve Fransa Orta Doğu kaynaklarını ele geçirdi.

13. Suriye, Irak, Lübnan ve Hicaz Osmanlı’dan ayrıldı.

14. Irak, Suriye, Lübnan ve Filistin’de mandater yönetimler kuruldu.

MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 EKİM 1918)
VE
İŞGALLERE TEPKİLER

 BU ÜNİTEDEN 81-2004 YILLARI ARASINDA ÖSS’DE 12 SORU SORULMUŞTUR

1.DÜNYA SAVAŞIDAN SONRA OSMANLI DEVLETİNİN DURUMU

 İtilaf Devl. Osmanlı topraklarının tamamını savaş sırasında gizli antl. paylaşmışlardı.
 İttihatçılar savaşın sorumluluğunun kendilerine yükleneceğini ve
yargılanacaklarını bildiklerinden gizlice yurdu terk ettiler.
 14 Ekim 1918’de Ahmet İzzet Paşa başkanlığında yeni kurulan kabine
İtilaf Devletlerinden ateşkes istedi.
 Savaş taraftarı olan İttihat ve Terakki Partisinin ülkeyi terk etmeleri üzerine;
 başa barış isteyen Hürriyet ve İtilaf Fırkası geçmiş oldu.


MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI (30 EKİM 1918)

Mondros Mütarekesi 5 Temmuz 1918’de padişah olan Vahdettin döneminde,
Ahmet İzzet Paşa kabinesi yönetimdeyken, 30 Ekim 1918’de
Osmanlı adına Bahriye Nazırı Rauf Orbay ile;
İtilaf devletleri adına İngiliz Amirali Calthorpe arasında
Limni Adasının Mondros Limanında Agamemnon Zırhlısında imzalanmıştır.

Bazı Maddeleri (tamamı 25 maddedir):

1. Anlaşma devletleri güvenliklerini tehdit edecek bir durum ortaya çıktığında
istedikleri stratejik bir bölgeyi işgal edebilecektir.(7.Madde)

Yorum :
 Mondros Mütarekesi’nin en önemli maddesi 7. maddedir.
 Bu madde ile Anadolu’da yaptıkları işgallerin hukuki dayanağını oluşturmuşlardır.
 İtilaf Devl. bu mad. ateşkese koyarak Wilson ilkelerine ters düşmekten kurtulmuşlardır.
 Bu madde Osmanlı ülkesini işgale açık hale getirip ülke bütünlüğünü bozmuştur.

2. Doğu Anadolu’da altı ilde (Vilayet-i Sitte: Erzurum,Van, Elazığ Sivas,Bitlis,Diyarbakır) bir karışıklık çıktığında itilaf devletleri bu illerin herhangi birini işgal edebilecektir.(24.Madde)

Yorum :
 Ermeniler korunmuş ve bu illerde kurulması planlanan Ermeni Dev. Zemin hazırlamıştır.

3. Boğazlar İtilaf devletlerinin işgalinde olacaktır.

Yorum :
 Bu madde Osmanlı’nın boğazlar üzerindeki egemenliğini sona erdirdiği gibi;
 İstanbul’u güvenliksiz hale getirdi ve Anadolu ile Rumeli’nin bağlantısını kesti.



4. Sınırların korunması ve iç güvenliğinin sağlanması dışındaki Osmanlı orduları terhis edilecek ayrıca orduya ait cephane, taşıtlar ve donanma anlaşma devletlerine bırakılacaktır.

Yorum :
 Osmanlı Devleti yapılacak işgaller karşısında savunmasız hale getirilmeye çalışılmıştır.
 Bu madde Anadolu’nun işgal edileceğini gösterir.

5. İran ve Kafkasya’daki Osmanlı birlikleri geri çekilecek.
5. Kuzey Afrika ve Orta Doğu da bulunan askeri birlikler
en yakın itilaf devletine teslim olacaktır.
6. Ermenilerle itilaf devletlerinden alınan esirler serbest bırakılacak;
Türk esirler anlaşma devletinin denetiminde kalacaktır.

Yorum :
 Bu durum devletlerin eşitliği ilkesine aykırıdır.

7. Haberleşme ve Ulaşıma ait bütün araç-gereçler anlaşma devletinin denetiminde bırakılacaktır.
Yorum :
 Böylece işgallere karşı topyekün bir müc. başlatılması engellenmeye çalışılmıştır.
 Bu durum bölgesel direniş hareketlerinin vatanın bütününe yönelik hale getirmesini kısa bir için de olsa geciktirmiştir.
 İşgallerin başlayacağını gösterir.

8. Limanlar, Toros Tünelleri, Tersaneler ve Demir yolları Anlaşma devletlerine bırakılacak.
9. Anlaşma Devletleri Akaryakıt ve kömür ihtiyaçlarını Osmanlı devletinden karşılayacak ve bu maddeler ihraç edilmeyecektir.

Yorum :
 Anlaşma bu maddelerle Osmanlı Devleti’nin ekonomik bağımsızlığını ortadan kaldırmış ve kendilerine bağımlı hale getirmeye çalışmışlardır.

10. Batum işgal edilecektir.

Yorum :
 İngiltere, Kafkasya’yı işgal ederek Osm. ile Rusya’nın bağlantılarını kesmek istemiştir.

11. Osmanlı ittifak grubu ilişkilerini kesecektir.

Mondros Mütarekesinin Önemi:

1. Osmanlı Devleti İtilaf devletlerine teslim olmuştur.
2. Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir.
3. Gizli antlaşmaların uygulama safhası başlamıştır.

Yorum :
- Mütarekenin imzalandığı tarihte Mustafa Kemal Suriye’dedir.
- Gizli antlaşmaların var olması mütarekenin ağır şartlar taşımasında etkili oldu.

MONDROS MÜTAREKESİNE TEPKİLER


MİLLİ CEMİYETLER:

1.TRAKYA PAŞAELİ CEMİYETİ:
 2 Aralık 1918’de Edirne’de kurulan cemiyet Mavri Mira Cemiyetinin
Trakya’ya yönelik ola¬rak yürüttüğü bölücü faaliyetlere karşı mücadele etmiştir.
 İstanbul ve boğazların işgal edilmesi bu cemiyetle Anadolu’nun bağlantısını kesmiştir.
 Osmanlı Devleti’nin yıkılması halinde Trakya’da bir cumhuriyet kurmayı planlamakta¬dır.


2. İZMİR MÜDAFA-i HUKUK-U OSMANİYE CEMİYETİ:
 2 Aralık 1918’de, İzmir’in Yunanlılara verilmesini engellemek için kurulmuştur.
 2-9 Mart 1919 tarihinde İzmir’de Müdafa-i Hu¬kuk Kongresini düzenledi.

3. REDD-İ İLHAK CEMİYETİ:
 İzmir’in işgaline tepki olarak kuruldu.
 Balıkesir ve Alaşehir kongrelerini düzenleyerek Ege Bölgesini örgütledi.
 Kuvay-ı Milliye’i harekete geçirerek silahlı dire¬niş başlattı.

4. KİLİKYALILAR CEMİYETİ:
 Adana ve civarının Ermeni ve Fransızlara karşı bütünlüğünü korumak için kuruldu.


5.TRABZON MUHAFAZA-İ HUKUK-I MİLLİYE CEMİYETİ:
 Orta ve Doğu Karadeniz’deki Rum ve Ermeni faaliyetlerine karşı kuruldu.
 Erzurum Kongresinin toplanmasında yardımcı oldu.
 Erzurum Kongresinde Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk Cemiyeti ile birleşti.

6.MİLLİ KONGRE CEMİYETİ:
 İstanbul’da kuruldu
 İlk defa kuvay-ı milliye tabirini kullandı.
 Milli mücadele için birleşmeyi savundu.
 Genelde basın yayın yoluyla propagandayı ilke edinip; silahlı direnişe karar vermedi.
 16 Mart 1920’de İstanbul’un işgaliyle bu cemiyet dağıldı.

7.DOĞU ANADOLU MÜDAFA-İ HUKUK CEMİYETİ:
 Doğu Anadolu’nun Ermenilere karşı bütünlüğünü korumak için kuruldu.
 15.Kolordunun Erzurum’da dağılmamış halde olması bu cemiyeti daha da etkin hale getirdi.
 Erzurum Kongresini düzenledi.
 Cemiyet; Türkleri azınlıklara göre daha güçlü tutmak için şu kararları aldı:
1- İşgallere karşı direnilecektir.
2- Basın yayın yoluyla propaganda yapılacaktır
3- Bölge dışına göç edilmeyecektir.
4- Bilim, iktisat ve din teşkilatları kurulacaktır.

Milli Cemiyetlerin Özellikleri:

 Türk halkının Mondros Mütarekesine ilk tepkisi¬dir.
 Basın yayın faaliyetlerinin elverişli olmasından, elçiliklerin varlığından ve merkez durumunda ol¬masından dolayı İstanbul’u merkez edindiler.
 Milli mücadeleye örgütsel zemin hazırladılar.
 Halk arasında milli bilinci uyandırdılar.
 İşgalleri ve azınlıkların bölücü faaliyetlerini ön¬lemeye çalıştılar.
 Bölgesel niteliklidirler.
 Mustafa Kemal gibi birleştirici bir liderden yok¬sun oluşları en büyük eksiklikleridir.
 İstanbul hükümetine bağlı olmadıkları gibi; karşı da değillerdir.
 Sivas kongresinden önceki en büyük eksiklikleri tek elden idare edilmemeleridir.
 Türkçülük duyguları ile kurulmuşlardır.
 Genellikle ittihatçılar tarafından kurulmuşlardır.
 Programları bölgesel kurtuluşa yöneliktir. Bütünü kapsayan plan ve programları yoktur.
 Önce basın yayın yoluyla propagandayı ilke edin¬diyseler de; kanlı işgallerin başlamasıyla silahlı mücadeleyi başlattılar.
 Sivas Kongresinde Anadolu ve Rumeli Cemiyeti adı altında birleştiler




AZINLIKLARIN KURDUĞU CEMİYETLER


1. MAVRİ MİRA:
 Fener Rum patrikhanesi tarafından kuruldu.
 Bizans İmparatorluğunu yeniden canlandırmayı ve Ege’de ilerleyen Yunanlılara yardım ederek Batı Anadolu ve Trakya’yı Yunanistan’a katmayı amaç¬lıyordu. (megalı idea)
 Yunan Kızılhaçı, Göçmenler Komisyonu ve Rum izcilik kuruluşları bu cem. alt kollarıydı.

2.PONTUS RUM CEMİYETİ:
 1904’de Merzifon’da Amerikan Kolejinde kuruldu.
 Batum’dan Sinop’a kadar uzanan ve merkezi Samsun veya Trabzon olabilecek
bir Rum Devleti kurmayı amaçlıyordu.

Açıklama:
MÖ 281’de kurulan Pontus Devletini MS 63’de Romalılar yıktı.
1204’de tekrar kurulan Pontus Devletini 1461’de ise Fatih yıktı.


4.ETNİK-İ ETERYA CEMİYETİ:
 Bağımsız Yunanistan’ı oluşturmak için 1814 yılında Filiki Eterya adıyla kurulmuştur.
 Dünya Savaşından sonra ise Yunanistan’ı bü¬yütmek ve Bizans Devletini kurmak için çalıştı



5.HINÇAK VE TAŞNAK SÜTYUN CEMİYETLERİ:
 Doğu Anadolu toprakları, Çukurova toprakları ve Kara Deniz bölgesinin
bir kısmını Ermenistan’a katmak için çalıştılar

6.MAKABİ-ALYANS İSRAİLİT CEMİYETLERİ:
 Yahudi devleti için çalışmışlardır.
 Ekonomik çıkarlarının korunması ön planda ol¬muştur.

NOT:
Azınlıklar; Türkleri Hıristiyan katliamı yapı¬yor olarak göstererek
Anadolu’nun işgalini başlat¬mak istediler.
Azınlıklar giriştikleri yıldırma faali¬yetleri ile hedefledikleri bölgelerden
Türkleri kaçı¬rarak ilgili bölgelerde çoğunluk olmak istediler.


Azınlık Cemiyetlerinin Özellikleri:

 Wilson Prensiplerinden ilham aldılar.
 Mondros Mütarekesi çalışmaları için uygun ze¬min oluşturdu.
 Osmanlı ülkesini sömürmek isteyen işgalciler tarafından kullanıldılar.
 Kiliseleri ve yabancı okullarını üs edindiler.
 İşgal devletlerinden yardım gördüler.
 Çıkardıkları olaylar ile TBMM’yi meşgul ettiler.




MİLLİ VARLIĞA DÜŞMAN CEMİYETLER


1.SULH VE SELAMET-İ OSMANİYE CEMİYETİ:
 Kurtuluşun padişahın emirlerine bağlı kalmakla mümkün olacağını savunmuştur.

2.TEALİ İSLAM CEMİYETİ:
 Kurtuluşun halifenin emirlerine ve İslam’ın pren¬siplerine uymakla mümkün ol. savunmuştur.

3.İNGİLİZ MUHİPLERİ CEMİYETİ:
 Kurtuluşun İngilizlerin himayesi ile mümkün olacağına inanıyordu
 Bu cemiyet hükümet tarafından da desteklenmiş¬tir.

4.WİLSON PRENSİPLERİ CEMİYETİ:
 Bu cemiyetin taraftarları Wilson ilkelerinden ilham almıştır
 Kurtuluşun ABD mandasına girmekle mümkün olacağına inanmışlardır.

5.KÜRT TEALİ CEMİYETİ:
 Bu cemiyetin taraftarları halifeye bağlı olarak bir Kürt devleti kurmayı planlamışlardır.

6.HÜRRİYET VE İTİLAF FIRKASI:
 1911 yılında İttihat ve Terakki Partisine karşı kuruldu.
 1918’den itibaren yönetimde etkili olmaya baş¬ladı.
NOT :
Anadolu hareketini İttihatçıların hareketi olarak gören parti;
Kurtuluş Savaşına karşı gelişin liderli¬ğini üstlendi.


İŞGALLER

 İşgaller Mondros Mütarekesine dayanılarak başlamıştır.
 İlk işgal edilen yer 3 Kasım 1918’de Musul olmuştur. (İngilizler)
 13 Kasım 1918’de İtilaf donanması İstanbul’a geldi.
 İşgallere 15 Mayıs 1919’da Yunanistan da katıldı.

 İtilaf Devletleri, Mondros Ateşkes Ant. 7.maddesini bahane ederek işgallere başladılar.

İngiliz İşgal Bölgeleri:
Urfa, Antep, Maraş, Konya, Çanakkale, Musul, Batum, Bilecik, Samsun, Merzifon

Fransız işgal Bölgeleri:
Adana, Dörtyol, Mersin, Osmaniye, Afyon,

İtalyan İşgal Bölgeleri:
Antalya, Kuşadası, Fet¬hiye, Marmaris, Bodrum


NOT :
Ahmet İzzet Paşa ---------- Tevfik Paşa Hükümeti
Tevfik Paşa ---------- Damat Ferit Paşa Hükümeti (4 Mart 1919)
Bu tarihten itibaren Osmanlı Parlamentosu kapatılmıştır.




PARİS BARIŞ KONFERANSI (18 OCAK 1919)


 İtilaf Devletleri 18 ocak 1919’da; yenilen devletlerle imzalanacak barış antlaşmalarının şartlarını tespit etmek ve bozulan dengeleri kendi lehlerine kurmak için Paris’te bir barış konferansı toplamıştır.
 Bu konferansa 32 Devlet katılmıştır.
 En fazla tartışılan mesele Osmanlı ile imzalanacak olan antlaşma olmasına rağmen;aralarında çıkar çatışmasına düşen galipler Osmanlı ile imzalanacak olan antlaşmayı karara bağlayamadılar.
 Batı Anadolu’nun kendisine bırakılması için çaba harcayan Yunanistan, konferansa Batı Anadolu’da Rumların çoğunlukta olduğunu gösteren ve İzmir civarında Rumların Türkler tarafından katledildiğini ileri süren sahte raporlar ile geldi. Güçlü bir İtalya’nın Batı Anadolu’da varlığını istemeyen İngiltere Yunanistan’ın verdiği sahte raporları kullanarak İzmir ve civarının Yunanistan tarafından işgal edilmesini Konferansa kabul ettirdi.
İtalya ise bu durumdan dolayı konferansı terk etti.
İtilaf devletleri arasında ilk çatlak oluştu.
 Osmanlı ülkesini milletler prensibine göre bölerek; ilgilendiği bölgeleri mandater sistem aldatmacası ile sömürü sınırları içine almak isteyen İngiltere konferansa Kürt, Ermeni, Rum ve Arapları da davet etti. Bu milletler konferansa İngiliz çıkarlarına hizmet edecek şekilde sahte raporlarla geldiler.
 İlk defa bu konferansta Doğu Anadolu’da bir Ermeni devletinin kurulmasına karar verildi.
 Wilson prensiplerinde geçen Milletler Cemiyeti ( Cemiyet-i Akvam ) kurulmuştur. (Fonksiyonları) 1.Dünya Savaşı sonucunda imzalanan bütün antlaşmalara konulmuştur.
Bu cemiyetin kurulması Wilson prensiplerinin kısmen uygulandığını gösterir.
 Mandater Sistem düşüncesi, bu sistem sömürgeciliğin şekil değiştirmiş halidir.


İZMİR’İN İŞGALİ (15 MAYIS 1919)

Yunanlılar Paris Konferansına verdirttikleri karar doğrultusunda İzmir’i işgal etmişlerdir.

İşgalin Önemi:
1. Kuva-yı Milliye ortaya çıkmaya başladı.
2. Milli bilinç uyandı
3. Halkı Milli Mücadele için örgütlemek kolaylaştı
4. Mitingler düzenlendi
5. Reddi-i İlhak Cemiyeti kuruldu.
6. Yunanlılara karşı ilk kurşunu Hasan Tahsin attı ve şehit edildi.
7. Yunanlıların İzmir’den sonra Manisa ve Aydın’a girmeleri;
Demirci Mehmet Efe ve Çerkez Ethem tarafından durdurulmuşlardır.

Amiral Bristol Raporu:
İzmir’in işgali dünya kamuoyunda büyük bir yankı ve kınamaya sebep olunca olayın sorumlusu durumunda olan İtilaf devletleri kamuoyunu yatıştırmak ve
İzmir bölge¬sindeki durumu öğrenebilmek için bölgeye
Amiral Bristol önderliğinde bir rapor heyeti göndermişler-dir.

Bristol Raporunun İçeriği:
 Bölgedeki olayların sorumlusu Türkler değil; Rumlardır.
 Bölgede Türkler çoğunluktadır.
 Yunanlıların bölgeyi işgali ilhaka yöneliktir. Böl. güvenliğini sağlamaya yönelik değildir.
 Bölgeden Yunanlılar çekilerek; bölgeye İtilaf dev. güvenlik birlikleri yerleşmelidir.

Bristol Raporunun Önemi:
 Yunanlıların Paris Konferansına yalan rapor ver¬diği ortaya çıkmıştır.
 Yunan işgalinin niteliği dünyaya duyurulmuştur.
 İşgalin gereksiz ve haksız olduğu belirtilmiştir.
 İlk defa uluslararası bir belge Türk Milli Müca¬delesinin haklılığını göstermiştir.

Kuva-yı Milliye:
İşgaller karşısında halkın hare¬kete geçerek kendi bölgelerini koruma hareketidir. Osmanlı Devleti’nin işgaller karşısında tepkisiz kalması halkı harekete geçirmiştir.

Kuva-yı Milliyenin Özellikleri:
1. İşgallere tepki olarak ortaya çıktı
2. Bölgesel olarak hareket ettiler
3. Düzenli ordu kurulana kadar düşmanı oyaladılar
4. Düzenli ordunun temelini oluşturdular
5. TBMM’ye karşı oluşan isyanları bastırdılar
6. Desteğini halktan aldı
7. Tutarsız davranışları halk ile kuva-yı milliyenin vurucu gücü olan milislerin arasını açtı
8. Ortaya çıkışında işgaller ve işgaller karşısında Osmanlı Dev. tepkisizliği etkili oldu
9. Milli cemiyetlerin silahlı koludur
10. Disiplin ve birlikten yoksun oluşları en büyük eksiklikleridir.


NOT:
İşgallere karşı ilk tepki 19 Aralık 1918’de Hatay’a bağlı
Dörtyol’un Karakese Köyü’nde Mehmet Kara’nın Fransızlara attığı kurşundur.

NOT:
Batı cephesinde ilk kuva-yı milliye direnişi ise;
Ali Çetinkaya komutasında Ayvalık’ta, Yunanlılara karşı, geçekleştirdi.

KURTULUŞ SAVAŞI’NA HAZIRLIK
Ve
1.TBMM DÖNEMİ

BU ÜNİTEDEN 1981-2004 YILLARI ARASINDA ÖSS’DE 36 SORU SORULMUŞTUR.


MUSTAFA KEMAL’İN SAMSUN’A ÇIKIŞI (19 MAYIS 1919)

 Mustafa Kemal Paşa’nın Yıldırım Orduları Grup Komutanlığına atanması ve;
 Bu görevde ilen Mondros’tan sonra İstanbul’ geri çağrılması
 İstanbul’da kaldığı süre içersindeki çalışmaları………
 Orta ve Doğu Kara Deniz Bölgesinde Pontus Rum Cemiyetinin isyan ve çalışmaları,
Olayları sorumluları olarak Türkleri göstermeleri, İng’nin Osm’ya olan baskısı
 Bölgede güvenliğin sağ. için 9. Ordu Müfettişliğine Mustafa Kemal’i görevlendirdi.
 Mustafa Kemal bölgede hare¬ket edebilmek için
9. Ordu Bölgesindeki sivil makamlara da emir verme yetkisini aldı. (30 Nisan 1919)

Mustafa Kemal’in Görevi:
1. Görev bölgesindeki orduları terhis etmek.
2. Asayiş ve güvenliği sağlamak.
3. Halkın elindeki silah ve cephaneyi toplamak.
4. Halka silah ve cephane dağıtan kuruluşları orta¬dan kaldırmak.

 Mustafa Kemal Paşa,16 Mayıs 1919 ‘da 17 kişilik bir ekibi ile İst’dan yola çıkarak,
 19 Mayıs 1919’da Samsun’a ulaşmıştır.

YORUM :
Mustafa Kemal, bu sırada ülkenin içine düştüğü durumdan kurtarmak için ileri sürülen kurtuluş çarelerini Nutuk’ta şu şekilde sıralamıştır:
 İngiltere mandasını isteyenler
 Amerikan mandasını isteyenler
 Bölgesel kurtuluş yolları araştıranlar
Mustafa Kemal Paşa’nın kurtuluşun gerçekleşmesi için düşündüğü çare
“Milli egemenliğe dayanan kayıtsız, şartsız bağımsız yeni bir Türk Dev.kurmaktı.”


Mustafa Kemal’in Samsun Raporu:
1. Rumlar emellerinden vazgeçerse; bölgede asayiş kendiliğinden sağlanır.
2. Türklüğün yabancı himaye ve kontrolüne taham¬mülü yoktur.
3. İzmir’in işgali haksızdır ve geçicidir.
4. Millet, milli hakimiyet esasını ve Türk milliyetçi¬liğini kabul etmiştir.
Bunu gerçekleştirmeye çalışa¬caktır.

Samsun’a Çıkışın Önemi:
 Mustafa Kemal milli mücadeleyi başlattı.
 Mustafa Kemal için “Ya istiklal! Ya ölüm!” pa¬rolası benimsendi.
 Kurtuluşun ulusal olacağı vurgulandı.

 Samsun İng. kontrolünde ve güvenlik açısından tehlikeli olduğu için,
Mustafa Kemal Paşa bu şehirden ayrılarak Havza’ya gitti. (25 Mayıs 1919)


HAVZA GENELGESİ (28 MAYIS 1919)

Samsun’dan Havza’ya geçen Mustafa Kemal;
28 Mayısta mülki ve askeri amirlere gönderdiği bir genelge ile;
 Tüm yurtta büyük ve heyecanlı mitinglerle işgallerin protesto edilmesini,
 Büyük devletlerin temsilcilerine ve İstanbul Hükümetine uyarı telgrafların çekilmesi,
 Gösteri ve miting sırasında Hıristiyan halka zarar verilmemesini istemiştir.


Açıklama:
1. Mustafa Kemal, bu faaliyetleriyle halkı Milli Mücadele fikri etrafında birl.çalışmış.
2. 30 Mayıs 1919’da Havza’da bir miting yapılarak işgallere karşı müc. edil. Söylenmiş.
3. Mustafa Kemal’in isteği üzerine bundan sonra mitingler düzenlenmesi,
Mustafa Kemal’in lider olarak benimseneceğini göstermektedir.

Mustafa Kemal’e Havza’daki faaliyetlerinin so¬nucu olarak; İngilizlerin baskısıyla,
8 Haziran 1919’da İstanbul hük, kendisini İstan¬bul’a geri çağıran bir telgraf geldi.
Mustafa Kemal Paşa, 12 Haziran’da Havza’dan Amasya’ya geçti.




AMASYA GENELGESİ-TAMİMİ (22 HAZİRAN 1919)

Genelgenin Hazırlanma Sebepleri
Ülkenin içinde bulunduğu durumu millete duyura¬rak,
milleti bağımsızlık ve egemenlik için mücade¬leye çağırmak.
Artık Mücadeleyi milleti temsil edecek bir kurul adına yürütülme düşüncesi.

Genelgenin Hazırlayıcıları:
 Mustafa Kemal,
 Refet Bele,
 Ali Fuat Cebesoy,
 Rauf Orbay tarafından hazırlanarak;
 Konya’da bulunan Ordu müfettişi Cemal Paşa (Mersinli) ve
 Kazım Karabekir Paşanın onayı ile 22 Haziran 1919’da yayınlanmıştır.

Genelgenin Maddeleri:

1. Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikede¬dir.
yorum
 Ülkenin durumu ve Kurtuluş Savaşının gereği ortaya kon¬maktadır.
 Kurtuluş Savaşının bölgesel değil; bütünsel ol¬duğu vurgulanmıştır.
 Bölücülere ve bölgesel kurtuluşu amaçlayanlara bir tepkidir.

2. İstanbul Hükümeti baskı altında olduğundan dolayı,
üzerine almış olduğu sorumluluğun gerekle¬rini yerine getirememektedir.
Bu durum milletimizi yok olmuş gibi gösteriyor.
yorum
 1. ve 2. madde ile Kurtuluş Savaşı’nın gerekçesi belirtilmiştir.
 İlk defa İstanbul hükümetine tepki gösterilmiştir.
 İstanbul hükümetinin bu tutumu da durumun bir parçası olarak belirtilmiştir.

Önemli Not :
Mustafa Kemal Milli Mücadele esnasında milli güçte bölünme yaşanmaması için
padişaha karşı doğrudan tepki göstermeyip; tepkilerinde İstanbul Hükümetini hedef almıştır.

3. Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.
yorum
 Milli egemenlik fikri ilk defa üstü kapalı bir şe¬kilde vurgulandı.
 Kurtarıcı olarak, padişah, mandacı ve himayeci devl. yerini milletin kendisi aldı.
 İleride milli egemenliğe dayalı devletin kurulaca¬ğına dair ilk işaretler verilmiştir.
 Mustafa Kemal’in Türk milletine güvendiği ve müc. millete mal etmek istediği anlaşıl.
 Kurtuluş Savaşı’nın yöntemi açıklanmıştır.

4. Her türlü etki ve denetimde uzak milli bir kurul oluşturulmalıdır.
yorum
 İlk defa Heyet-i Temsiliye’nin kurulması istenmek¬tedir.
 Kurtuluş savaşına, kişisellikten çıkarılarak, ulusal karakter kazandırılmaya çalışılm.
 Genelgenin ihtilalci yönü görülmektedir.

5. Anadolu’nun her yönden güvenli yeri olan Si¬vas’ta milli bir kongre toplanmalı
yorum
 Ulusal bir kongrenin toplanması istenmiştir.
 Milli birlik ve beraberliğin sağlanması amaçlan¬mıştır.

7. Kongreye her sancaktan milletin güvenini ka¬zanmış üç delege katılmalıdır. Delegeleri Müdafa-i Hukuk, Redd-i İlhak ve Belediyeler seçmelidir.
dele¬gelerin kongreye geliş güzergahları ve zamanları milli bir sır olarak sak.
yorum
 Kararların ulusal olması amaçlanmıştır.
 Delegelerin milletin güvenini kazanmış kişilerden olmasının istenmesi
kongrede alınacak kararların bütün millet tarafından kabul edilebilmesi içindir.
 Delegelerin milli mücadele taraftarı olması için delegelerin
Müdafa-i Hukuk Cemiyetleri tarafından belirlenmesi istenmiştir.
 Delegelerin seçimle belirlenmek istenmesi,
ileride seçime dayalı bir sistemin olabileceğini de göster¬mektedir.

7. Doğu ileri adına 10 Temmuz 1919’da Erzu¬rum’da bir kongre toplanacaktır.
Bu tarihe kadar diğer illerin temsilcileri de Sivas’a gelebilirlerse;
Erzurum kongresine katılmış olan delegeler Sivas’a hareket edecektir.

8 Askeri ve milli örgütler hiçbir şekilde dağıtılmayacak,
komuta bırakılmayacak ve başkalarına verilmeyecek.




Amasya Genelgesinin Önemi:

1. KURTULUŞ SAVAŞININ;
GEREĞİ : ( Ülkenin bütünlüğü ve milletin bağımsızlığı tehlikededir.);
AMACI : ( Vatanın bütünlüğü ve milletin bağımsızlık ve egemenliğinin sağlanması) ve
YÖNTEMİ : ( Mücadeleyi halk yapa¬caktır.)
2. Milli mücadelenin programıdır.
3. Mustafa Kemal’in millete ilk çağrısıdır.
4. İşgalciler ve İstanbul hükümetine bir tepkidir.
5. Türk inkılabının ihtilal safhası başlamıştır.
6. Kurtuluşun tek elden yürütülmesi için ortam ha-zırlanmaya çalışılmıştır.
7. Milli bağımsızlık hukuki yönden belgelere bağ¬lanmıştır.
8. Evrensel haklar dile getirilmiştir.
9. Mustafa Kemal bu genelgeyi yayınlayarak ilk defa İstanbul’un verdiği yetkileri aşmıştır

Açıklamalar:

 Amasya Genelgesinin yayınlanmasından sonra İtilaf Devletlerinin baskısıyla
İst. Hükümeti Mustafa Kemal’e göre¬vinden alındığını ve
İstanbul’a geri dönmesi gerek¬tiğini bildirdi. Vakit kazanmak isteyen
Mustafa Kemal ise “ Ben sadece padişahtan emir alırım” diyerek karşılık vermiştir.
 23 Haziran 1919 günü İstanbul’dan Mustafa Kemal’in görevden alındığı telgrafı geldi.
 Mustafa Kemal ise 8-9 Temmuz 1919 günü askerlik mesleğinden ayrılarak
sine-i millete döndüğünü bildirdi.
 Amasya Genelgesinin esasları ilk defa Erzurum Kongresinde karara dönüştü.
 Genelgeden sonra, İstanbul’un Anadolu’ya egemen değil tabi olması gerektiği bildirildi.
 Genelgenin uygulanması ile ordu mensuplarının görevlendirilmesi
Türk ordusunu da ihtilalin içine çekmiştir.

ÖRN. SORU / 2003 -- ÖSS
Amasya Genelgesi’nde, Sivas’ta bir kongrenin toplanması ve bütün illerin her sancağından, halkın güvenini kazanmış üç delegenin bu kongreye katılmak üzere hemen yola çıkarılması hükmü yer almıştır.
Bu hüküm Amasya Genelge’sinin,
1. Tüm ülkenin temsil edildiği bir kuruluşu öngörme,
2. Gizli maddeleri olma,
3. Birlik ve beraberlik çağrısında bulunma.
Özelliklerinden hangileri için kanıt sayılabilir?

A) 1 B) 2 C) 1 ve 2 D) 1 ve 3 E) 2 ve 3


ERZURUM KONGRESİ (23 TEMMUZ-7 AĞUSTOS 1919)

Erzurum Kongresi Doğu Anadolu Müdafa-i Hu¬kuk Cemiyeti ile Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti tarafından Rum ve Ermenilere karşı Doğu Anadolu ve Karadeniz Bölgesinin bütünlüğü¬nün korunması için toplanmıştır.

Kongrede Alınan Kararlar:

1- Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür asla bölünemez.
yorum :
 Bu madde Sivas Kongresi ve Misak-ı Milli karar¬larının da ilk maddesidir.
 Bölgesel amaçlı olarak toplanan kongre bütünü ilgilendiren karar almıştır.
 Bütün bölücülere tepki gösterilmiştir.
 Bu madde ile “ulusal devlet” modelinin benimsendiğini göstermektedir.

2- Her türlü yabancı müd. karşı millet birlik olarak kendisini müdafa edecektir.
yorum :
 İşgallere karşı direniş har. birlş ve işgallerin kabul edilmeyeceği açıklanmıştır.

3- Vatanın ve istiklalin muhafaza ve teminine muk-tedir olamadığı takdirde
gayeyi temin için Ana¬dolu’da geçici bir hükümet kurulacaktır.
Hükümeti milli kongre seçecektir. Kongre toplantı halinde değilse;
seçim işini temsil heyeti yapacaktır.
yorum :
 İlk defa geçici hükümetten bahsedildi.
 İlk defa açıkça yeni bir devletten bahsedildi.

4- Kuva-yı Milliyeyi amil, irade-i milliyeyi hakim kılmak esastır.
yorum :
 İlk defa millet iradesinden açıkça bahsedildi.
 Milli Müc. hem işgalcilere hem de saltanata karşı yapılmıştır.

5- Hıristiyan azınlığa siyasi hakimiyetimizi zedele¬yici ve
sosyal dengemizi bozucu ayrıcalıklar veri¬lemez.
yorum :
 Azınlıkların bağımsız devlet kurma çabalarına karşı çıkılmıştır.

6- Manda ve himaye kabul edilemez.
yorum :
 Bağımsızlığın koşulsuz “kayıtsız, şartsız” olarak sağlanacağı vur¬gulanmıştır.
 Mandacılığa ilk defa tepki gösterilmiştir.

7- Milli meclisin derhal toplanmasına ve hükümet işlerinin
meclisin denetimi altında yürütülmesine çalışılacaktır.
yorum :
 İlk defa meclis-i mebusanın toplanması istenmiş¬tir.
 Tutarsız davranışlar içinde olan D. Ferit Paşa hük. kontrol altına alınmaya çalışılmıştır.

8- Ulusal irade padişah ve halifeyi de kurtaracaktır.
yorum :
 Mustafa Kemal birlik ve beraberliğin devamı için böyle bir kararı da kongrede almıştır.

9- Sömürge amacı olmaması koşuluyla dış yardım alınabilir.
yorum :
 Dış yardımların insani amaç¬larla olması durumunda kabul edilebileceği vurgu¬lanmıştır.
 Yabancı devletlerle ilişkilerin “bağımsızlık ilkesine saygı”
esasına uygun olarak yürütüleceği belirtilmiştir.

Kongrenin Önemi:

1- Erzurum Kongresi; amacı, toplanış şekli ve yapısı bakımından bölgeseldir.
Fakat kongrede alın¬an kararlar yönüyle ulusaldır.
2- Tam bağımsızlık ve mili egemenlik fikirleri açıkça vurgulandı.
3- Mustafa Kemal başk, 9 kişiden oluşan ve Doğu illerini temsil eden Temsil Heyeti kur.
4- İlk defa ulusal sınırlardan bahsedildi.
5- Azınlık haklarına ilk defa tepki gösterildi.
6- Ulusal güçlerin birleştirilmesi için ilk adım atıldı.
7- Doğu Anadolu’daki cemiyetler ve Trabzon Muha¬faza-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti, Doğu Anadolu Müdafa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyetinin çatısı al¬tında birleştirildi.


Açıklamalar:

 Erz. Kong. dış işlerle de ilgili kararlar alınması kong. meclis gibi hareket ettiğini gös.
 Kongreye 56 delege katıldı. İstanbul’un baskıları sonucunda
 Elazığ valisi Ali Galip Elazığ, Mardin ve Diyarbakır del. kongreye katılmasını engelledi.

BALIKESİR KONGRESİ (26-31 TEMMUZ 1919)

Balıkesir Kongresi Yunanlılara karşı Batı Ana¬dolu’nun bütünlüğü için;
Redd-i İlhak Cemiyetinin çalışmaları sonucunda 2 kongre tertiplendi.

 Birinci Balıkesir Kongresi :(28 Haziran 1919)
 İkinci Balıkesir Kongresi :(26 - 31 Temmuz 1919)

Kongre Kararları:
1. Yunanlılara karşı kuva-yı milliye güçlendirilecek.
2. Batı Anadolu’daki güçler birleştirilecek.
3. Seferberlik ilan edildi.

Balıkesir Kongresi Amasya Genelgesinin bağım¬sızlık yönünü kabul etmiştir.
Batı Anadolu örgüt¬lenmeye çalışılmıştır.


ALAŞEHİR KONGRESİ (16-25 AĞUSTOS 1919)

Batı Anadolu’nun Yunanlılara karşı bütünlüğünün korunması için
Redd-i İlhak Cemiyetinin çalışma¬ları sonucunda top¬lanmıştır.

Kongre Kararları:
1. Erzurum ve Balıkesir Kongresinin kararları görü¬şüldü.
2. Milli mücadeleyi destekleme kararı alındı.
3. Yunanlılarla savaşma kararı alındı.
4. Gerektiğinde büyük devletlerin yardımının alına¬bileceği vurgulandı.




SİVAS KONGRESİ (4-11 EYLÜL 1919)

Bütünlük ve bağımsızlığı korumak için nasıl bir politika izleneceğini saptamak; saptanan politikanın bütünü kapsayacak şekilde tüm milletçe uygulanması görüşülmek istenmiştir.


Kongrenin Karşılaştığı Sorunlar:

1- İstanbul hük. ve işgal güçlerinin engellemesiyle kong katılım az oldu.(38 kişi katıldı.)
2- Elazığ valisi Ali Galip’in kongreyi basacağı söylentileri yayıldı.
3- Fransızların Sivas’ı işgal edeceği haberleri ya¬yıldı.
4- Manda ve Himaye tartışmaları

NOT:
Erzurum Kongresinin kararları Sivas Kongre¬sinin birinci maddesi olarak
kabul edildiği için Sivas Kongresi Erzurum Kongresine göre daha kısa sürmüştür.


Kongre Kararları:

1- Erzurum Kongresi kararları kabul edildi.
yorum :
 Sivas Kong, Erzurum Kong ilavelerle bütün vatan için geçerli hale getirilmiştir.

2- Milli cemiyetler Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti altında topla.
yorum :
 Birlik sağlanmıştır.
 Cemiyetler bölgesel olmaktan çıkarak ulusallaş¬mıştır.
 Kuva-yı milliye için komuta birliği sağlanmıştır.

3- Manda ve himaye düşüncesi kesin olarak reddedilmiştir.
yorum :
 Bağımsızlığın hiçbir koşula bağlı olmasan gerçekleştirilmesi benimsenmiştir.

4- Temsilciler Kurulunun yetkileri bütün vatanı temsil edecek şekilde genişletil.
yorum :
 TBMM açılıncaya kadar hükümet gibi çalışmıştır.
 Üye sayısı 15’e çıkartılmıştır.
 İlk yürütme yetkisini kullanmıştır.
(Ali Fuat Paşa’yı Kuvay-ı Milliye Genel Komutanlığına tayin edilmiştir.)
 Batı cephesinin oluşturulması için ilk adım atıldı.

5- Osmanlı mebuslar Meclisi toplanması için çalışmalara devam edilmesi kararl.
yorum :
 Ulusal iradenin yönetim üzerinde denetim yetkisini kullanması sağlanmak istenmiştir.

6 Gayrımüslimlere her türlü vatandaşlık hakları saklı kalacağından
siyasal egemenliğimizi kısıtlayıcı ayrıcalıkların verilemiyeceği belirtilmiştir.
yorum :
 Azınlıkların bağımsız devlet kurma isteklerine ve
Anadolu’nun milliyet esasına göre parçalanması hedeflerine karşı çıkılmıştır.



Kongrenin Önemi:

1. Bu kogrede ulusal meclisin oluşturulmasına yönelik çalışmalar hızlandırılmıştır.
2. Misak-ı Milli esasları belirlendi.
3. Milli birlik ve beraberlik büyük oranda sağlandı.
4. Tam bağımsızlık ve milli egemenlik ilkeleri temel prensip olarak kabul edildi.
5. Bu amaçla İrade-i Milliye gazetesi çıkartıldı..
6. Mandacılık kesin olarak reddedildi.
7. Kuva-yı Milliye cepheleri arasında kumanda bir¬liği sağlandı.

Açıklamalar:
 Mebuslar Meclisinin toplanması isteği….
 Damat Ferit Paşa’nın Milli Müc. engelleme çabaları…
 Mustafa Kemal’in İstanbul Hükümetine Karsı verdiği mücadele…..
 Temsilciler Kurulu, 12 Eylül 1919’da İst. Hük. Her türlü ilişkiyi kesti..
 Temsilciler Kurulu, 14 Eylül 1919’da bir genelge yayımlayarak;
“Devlet işleri padişah adına ve yürürlükteki yasalara göre eskisi gibi yürütülecektir.”
hükmü ile artık yetkili makamın Temsilciler kurulu olduğu ve
Anadolu’da otorite boşluğu yaşanmayacağını ortaya koymuştur.
 Damat Ferit Paşa kendisini hedef alan bu baskılara daha fazla
dayanamayarak 30 Eylül 1919’da istifa etti.



AMASYA GÖRÜŞMELERİ (20-22 EKİM 1919)

Damat Ferit Paşa istifa edince, hükümeti Ali Rıza Paşa kurmuştur.
Mustafa Kemal ile Ali Rıza Paşa’nın karşılıklı görüşmeleri sonucunda Amasya’da,
her iki tarafın uzlaşması amacıyla bir mülakat yapılmasına karar verildi.
Amasya Görüş¬melerine İstanbul hükümeti adına Bahriye Bazırı Salih Paşa katıldı.
Milli mücadele adına Mustafa Kemal ve arkadaşları katıldı.


Alınan Kararlar:
1- Hiçbir vilayet terk edilmeyecek, himaye kabul edilmeyecektir.
Bütünlük ve istiklal korunacaktır.
2- Azınlıklara siyasi hakimiyetimizi zedeleyici ve
sosyal dengemizi bozucu ayrıcalıklar verilmeye-cektir.
3- Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti
İstanbul hükümeti tarafından tanınacaktır.
4- Meclis-i Mebusan toplanmalıdır.
5- Meclis-i Mebusan İstanbul dışında toplanmalıdır.
(Meclisin İstanbul’da toplanması halinde mili mü-cadele ruhunu
yansıtamayacağı ve rahat çalışama¬yacağı düşünülmüştür.)
6- Sivas Kongresi kararları meclis tarafından onay-lanmalıdır.
7- Yapılacak antlaşmalar için Heyet-i Temsiliyenin onayı alınmalıdır.
8- Seçimlerin serbest yapılması.

Önemi:
 İst Hük. Salih Paşayı Amasya’ya göndermekle Anadolu hareketinin varlığını tanıdı.
 İst. Hükümeti Mebuslar Meclisi’nin açılması dışındaki kararları kabul etmemiştir.
 İstanbul Hük. tavrını Anadolu’ya düzenlemeye başladı.


Açıklamalar:
 Görüşmelerde egemenlikten değil; bağımsızlıktan bahsedilmiştir.
 Salih Paşa’nın verdiği söz ve istifa etmemesi.
 Mebuslar Meclisi’nin açılması için Kasım 1919 ‘da seçimler yapıldı ve
 Seçimleri her yerde And ve Ru. Müdafa-i Hukuk cem. desteklediği adaylar kazandılar.
 Mustafa Kemal Paşa da Erzurum milletvekili seçildi.
 Mustafa Kemal, meclisin İstanbul’da toplanmasını uygun bulmayarak,
üst düzey komutanlarla Sivas’ta bir toplantı yaparak strateji belirlemiştir.


ÖRN. SORU / 2004 -- ÖSS


İst:Hükümeti Temsilcisi Bahriye Nazırı Salih Paşa, Temsilciler Kurulu ile
Amasya Görüşmeleri’nde Mebuslar Meclisi’nin Anadolu’da toplanması konusunda anlaşmaya varmış ve bu kararı İst. Hükümeti’ne kabul ettireceğini belirtmiştir.Ancak, Salih Paşa İst. Hükümetine bu kararı kabul ettirememiştir.
Bu durum, İst. Hükümetiyle ilgili olarak aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesi olabilir?
A- Anadolu Hareketinin daha da güçleneceğinden endişe duyduğunun
B- Üyeleri arasında her konuda görüş birliği olduğunun
C- Temsilciler Kurulu’nun yabancılarla siyasi ilişkiler kurmasını istemediğinin
D- Anayasa’da değişiklik yaptığının
E- Seçim sonuçlarını beklemeyi uygun bulduğunun






HEYET-İ TEMSİLİYENİN ANKARA’YA GELMESİ
(27 ARALIK 1919)

Sebepleri:

Ankara’nın güvenli olması.
Meclis-i Mebusan çalışmalarının yakından izlen¬mek istenmesi.
Ankara’nın batı cephesine yakın olması.
Ankara’nın iletişim ve ulaşım yönünden uygun olması.

Meclis-i Mebusan İçin Seçimlerin Yapılması:

İşgal güçleri seçimlerden saltanat yanlılarının ço¬ğunluk olarak çıkacağını zannettiğinden dolayı seçimlere pek müdahale etmediler.
Fakat Kasım 1919’da yapılan seçimlerden milli mücadele taraf¬tarlarının çoğunluk olarak çıkması işgalcilerin Ana-dolu hareketini hala anlayamadığını gösterdi.
İşgal¬ciler padişahın kontrolünde toplanacak olan bir meclisten kendi aleyhlerine bir kararın çıkmayacağını zannettiklerinden dolayı meclisin açılma¬sın da karışmadılar.
Meclisin Misak-ı Milli kararla¬rını alması ise işgalcilerin Anadolu hareketini
anla¬yamadığını bir defa daha gösterdi.




MECLİS-İ MEBUSANIN AÇILMASI (12 OCAK 1920)

 Padişah meclisin İstanbul dışında toplanmasını,
meclisin kendi kontrolünden çıkmasından dolayı, uygun görmüyordu.
 Mustafa Kemal ise işgal altındaki İstanbul’un dışında toplanmasını istiyordu.
 Erzurum mebusu seçilen Mustafa Kemal güvenlik sebebiyle meclise katılmadı.

Mustafa Kemal’in İstanbul’a gönderdiği Me¬bus Arkadaşlarından İstekleri:

1- Mecliste milli mücadelecilerin birlikte hareket etmesini
sağlayacak olan bir Müdafa-i Hukuk grubu oluşsun.
Açıklama:
Mecliste Müdafa-i Hukuk grubu bazı mebusların çekimser davranmasından dolayı
kuru¬lamayıp; bu grubun yerine içinde saltanat yanlıları¬nın da olduğu ve
Misak-ı Milliyi ilan edecek olan Felah-ı Vatan grubu kuruldu.

2- Sivas Kongresi kararları mecliste onaylansın.
Açıklama:
Meclis Sivas Kongresinin bağımsız¬lıkla ilgili kararlarını onayladı.( Misak-ı Milli).
Fa¬kat, padişah kontrolündeki mecliste Sivas Kongre¬sinin
milli egemenlikle ilgili maddeleri tartışma konusu dahi yapılamadı.

3- Mustafa Kemal meclise başkan seçilsin.
Açıklama:
Mustafa Kemal işgalcilere ve İstanbul otoritesine milli eylemin gücünü göstermek istiyor ve meclis dağıtıldığı takdirde meclis başkanı sıfatıyla meclisi Anadolu’da toplamayı amaçlıyordu. Mustafa Kemal meclise başkan seçilmemiştir.



MİSAK-I MİLLİ – ( MİLLİ ANT )
(28 OCAK 1920)

1- Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür bölüne¬mez.
Açıklama:
♥ Bu madde Erzurum ve Sivas Kongresinin de ilk maddesidir.
♥ Ülkeyi bölmek isteyenlere karşı bir tepkidir.
♥ Kurtarılacak vatanın sınırları belli olmuştur.

2- İşgal altındaki Arap topraklarının geleceği bölge halkının vereceği oylara göre belirl.
3- Kars, Ardahan ve Batum’un geleceğinin belir¬lenmesi için halk oylaması yapılacaktır.
4- Batı Trakya’nın geleceğinin belirlenmesi için halk oylaması yapılacaktır.
5- İstanbul ve Marmara Denizi her türlü tehlikeden uzak tutulursa;
Boğazların dünya ticaret ve ulaşı¬mına açılması mümkündür.
6- Azınlık hakları komşu ülkelerde Müslüman azın¬lığa verilen haklar kadar olacaktır.
7- Siyasi, iktisadi ve hukuki gelişmemizi engelleyen sınırlamalar
(kapitülasyonlar) kabul edilemez.


Misak-ı Millinin Önemi:

Milli mücadelenin hedefi kesin olarak belli oldu.
Milli sınırlar meclis onayından geçti.
Milli mücadele için meclisin desteği alındı.
Ulusal devlet kabul edildi.
Tam bağımsızlık ilkesi benimsendi.
Alınan kararlar Turancılığın benimsenmediğini gösterdi.
Mustafa Kemal’in askerlik hakları iade edildi.
Misak-ı Milliyi öfkeyle karşılayan İtilaf Devletleri İstanbul’u resmen işgal etti.


Açıklamalar:
 Misak-ı Millide hedefler belirlendiği halde;
he¬deflere gidilecek yolun belirtilmemesi Mustafa Kemal’e hareket serbestliği verdi.
 Misak-ı Milli kararları Wilson Prensipleri ile çelişmez.
 Misak-ı Milli Lozan Konferansında bütün dün¬yaca kabul edildi.
 Sınırların belirlenmesinde Mondros Mütarekesinin imzalandığı anda
işgal edilmeyen yerler ve Türkle¬rin çoğunlukta olduğu bölgeler ölçü alındı.
 Misak-ı Milli ilk defa Londra Konferansında dün¬yaya duyuruldu.



İSTANBUL’UN RESMEN İŞGALİ (16 MART 1920)

Sebepleri:
Meclis-i Mebusanın Misak-ı Milliyi ilan etmesi.
Mustafa Kemal’in otoritesini kırmak.
Milli mücadeleyi Türk halkının gözünde kötü göstermek.
Panslavist eğilimlerin ve giderek güçlenen Bol¬şevik yayılmacılığın
İngiltere’nin bölgesel çıkarla¬rını tehdit edecek duruma gelmesi

Sonuçları:
Osmanlı meclisi dağıtıldı.
Damat Ferit Paşa tekrar hükümet başkanı oldu.
TBMM’nin açılışına zemin hazırlandı.
İstanbul’dan Anadolu’ya göç başladı.
Mustafa Kemal’in meclisin İstanbul’da toplan¬mamasını isteme haklılığı ortaya çıktı.


Mustafa Kemal’in İşgale Tepkisi:

İşgalciler kınandı.
İstanbul ile ilişkiler kesildi.
And. bazı işgalci subaylar, Malta’ya sürgün edilen Türk mebuslarına karşılık tutuklandı.
Osmanlı’nın Anadolu’daki gelir kaynaklarına el kondu.

BİRİNCİ TBMM DÖNEMİ

BU ÜNİTEDEN 1981-2004 YILLARI ARASINDA ÖSS’DE 24 SORU SORULMUŞTUR.


TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ’NİN AÇILMASI
(23 NİSAN 1920)


 Mustafa Kemal Paşa, 19 Mart 1920'de yeni meclisin açılması için yayınladığı
Bir Genelge dağılmış olan Mebuslar Meclisi'nin üyeleri de meclise katılmaya çağırmıştır.
 Bazı yerlerdeki engellemeler dışında seçimler yapıldı.
 TBMM 23 Nisan 1920 tarihinde 120 milletvekilinin katılımıyla TBMM açıldı.

 Ankara'ya gelen milletvekilleri üç gruptan oluşuyordu:

1. Mustafa Kemal Paşa'nın genelgesi ile yapılan se¬çimle belirlenenler.
2. Osmanlı Mebuslar Meclisi'nden gelenler.
3. Sürgünden dönen 14 milletvekili.


Mustafa Kemal Paşa, Meclisin yetkileri ve
hükümetin kurulması konusundaki görüşlerini bir önerge şeklin¬de TBMM'ye sundu,
24 Nisan 1920'de kabul edilen önergeyle şu kararlar alınmıştır:

1. Hükümet kurmak gereklidir.
Anadolu'daki yönetim ve otori¬te boşluğuna son verilmesi amaçlanmıştır.
İstanbul Hükümeti'nin Türk halkı adına söz söylemesi engellenmiştir.

2. Geçici olarak bir hükümet reisi tanımak veya
padişah kaymakamı atamak doğru değildir.
Meclisin bağımsızlığı ve devamlılığı belirtilmiştir.

3. Mecliste toplanmış milli iradeyi vatanın gelece¬ğine hakim kılmak temel ilkedir.
TBMM'nin üs¬tünde güç yoktur.
TBMM'nin üstünde güç olmadığı belirtilerek İstanbul Hükümeti yok sayılmıştır.

4. TBMM yasama ve yürütme yetkisine sahiptir.
Meclisten ayrılacak bir heyet Meclise vekil ola¬rak hükümet işlerini görür.
Meclis başkanı bu hükümetin de başkanıdır.
İlk TBMM'de "güçler birliği ilkesi" ve "Meclis Hü¬kümeti sistemi" kabul edilmiştir.

5. Padişah ve halifenin durumu, bulunduğu baskı¬dan kurtulduktan sonra
TBMM tarafından belir¬lenecektir.

Henüz ortam uygun olmadığı için saltanat ve hila¬fet kaldırılmamıştır.
TBMM tarafından belirleneceğinin vurgulan¬ması,
ulus iradesinin padişah ve halifenin üstünde kabul edildiğini gösterir.



İLK TBMM'NİN ÖZELLİKLERİ


1. TBMM'nin açılmasıyla yeni Türk Devleti kurulmuştur.
2. "Türkiye Büyük Millet Meclisi" adının kullanılma¬sı kurulan yeni devletin
milliyetçi bir karakter taşı¬dığını ve Türk milletine dayandığını ortaya koy¬maktadır.
3. TBMM, Mustafa Kemal Paşa'yı meclis başkanlığı¬na seçti.
4. TBMM üyeleri arasında yapılan seçimle
 25 Nisan 1920'de 7 üyeden oluşan geçici bir hükümet (Vekiller He¬yeti) kuruldu.
 2 Ma¬yıs 1920'da 11 üyeden oluşan yeni bir hükümet kuruldu.
 Meclis Hükümeti sistemiyle çalışan hükümete TBMM Hükümeti denilmiştir.
5. TBMM'nin açılmasıyla Temsilciler Kurulu sona er-miştir.
6. İlk TBMM kurucu bir meclistir. Ancak farklı görüş¬lere sahip olan milletvekilleri
arasında birliği boz¬mamak için "Olağanüstü Yetkilere Sahip Meclis" adı kullanılmıştır.
7. TBMM tamamen millet iradesi ile seçilen milletve-killerinden oluşmuştur.
Böylece "milli egemenlik" ilkesinin gerç. yolunda önemli bir adım atılmıştır.
8. İlk,Mecliste çok farklı görüşe sahip kişiler bulun-maktaydı.
Bu insanları birleştiren temel amaç "Misak-ı Milli'nin gerçekleştirilmesi" idi.
9. 30 Nisan'da Mustafa Kemal Paşa, Avrupa devletle-rinin dışişleri bakanlarına;
TBMM'nin kurulduğunu, yabancı hükümetlerin, İstanbul Hükümeti ile yap¬tıkları ve
yapacakları antlaşmaların Türk milletinin gerçek temsilcisi olan
TBMM tarafından tanınma¬yacağını bildirmiştir.
10. 23 Nisan 1920 tarihinde açılan TBMM, pek çok önemli aşamayı gerçekleştirdi.
Kurtuluş Savaşı'nın kazanılmasını sağladı. O yılları zor şartları altında
yıpranmış olmasından dolayı,
1 Nisan 1923'te mec¬lisin yenilenmesi kararı alındı. İkinci TBMM 11 Ağus¬tos 1923'te açılmıştır.





1921 ANAYASASI’NIN KABULÜ

TBMM, 23 Nisan 1920'de. açıldıktan sonra birçok ko¬nuda önemli yasalar çıkardığı halde
henüz bir anaya¬sa yapmamıştı. Meclisin bu kadar uzun süre bekleme¬sinin nedeni
Kanun-i Esasi'nin yürürlükte olmasıydı. O günün şartları içinde anayasa tartışması yapmak ulu¬sal birliği zedeleyebilirdi. Ayrıca çeşitli yerlerde Mecli¬se karşı ayaklanmalar çıkıyordu.
Bu yüzden TBMM kendisine prestij kazandıracak bir başarıya ihtiyaç du¬yuyordu.
1. İnönü Savaşı'nın kazanılması anayasanın ilanını kolaylaştırmıştır. ¬

Mustafa Kemal Paşa, 13 Eylül 1920'de Meclise; devle¬tin siyasi, sosyal, idari ve askeri bakımdan izleyeceği politikayı öngören bir önerge verdi.
Bu önerge, 20 Ocak 1921 tarihinde "Teşkilat-ı Esasi Kanunu" adıyla
Türk Devleti'nin ilk anayasası olarak kabul edilmiştir.



1921 Anayasası'nın Önemli Maddeleri

1. Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.
 Türk tarihinde ilk kez egemenlik hakkı tam olarak ulusa verilmiştir.

2. Yasama ve yürütme gücü TBMM'ye aittir.
 Olağanüstü şartlardan dolayı çabuk karar almak ve
hemen uygulayabilmek için "güçler birliği" il¬kesi kabul edilmiştir.

3. Türkiye Devleti, Büyük Millet Meclisi'nce yöne¬tilir ve "TBMM Hükümeti" adını alır.
 Meclis hükümeti sistemi kabul edilmiştir

4. Şer'i hükümlerin yerine getirilmesi TBMM’ye aittir.¬
 Bu hükümle, halifenin Anadolu halkı üzerindeki et¬kisine son verilmek istenmiştir.
 "Şeriat hükümlerinin yerine getirilmesi" görevi¬nin TBMM'ye verilmesi
devlet yönetimini tek organ¬da toplamayı amaçlamıştır.
 Bu durum 1921 Anaya¬sasının “laik” olmadığını göstermektedir.

5. Büyük Millet Meclisi başkanı, hükümetin de başkanıdır.

6. Kanun-i Esasi'nin Teşkilat-ı Esasiye ile çelişme¬yen hükümleri geçerlidir.
 1921 Anayasası olağanüstü şartlarda hazırl. için temelde yönetim ile ilgili ilkeleri belr.
 Toplumsal ve hukuksal alanda kargaşa yaşanmasını önlemek için bu karar alınmıştır.

7. Milletvekili seçimi iki yılda bir yapılır; Eski Mec¬lisin görevi yeni Meclis toplanıncaya kadar de¬vam eder.

8. TBMM üyelerinin her biri, yalnız kendisini se¬çen ilin mvk. olmayıp bütün milletin veki¬lidir.
 Birlik ve beraberliği sağlama ve ulus egemenliğini pekiştirme hedeflenmiştir.


1921 Anayasası'nın Özellikleri

 Yeni Türk Devleti'nin kuruluşunun hukuki ve siya¬sal bir belgesi olmuştur.
 Dönemin şartları içinde ulusal birliği zedelememek için dev. rejimi belirtilmemiştir.
 TBMM yaptığı anayasa ile Kurucu Meclis olduğu¬nu göstermiştir.


UYARI
Cumhuriyetin ilanından sonra 1921 Anayasasına;
 dev¬letin rejiminin Cumhuriyet,
 dilinin Türkçe,
 başkentinin Ankara olduğu ilave edilmiştir.







YENİ TÜRK DEVLETİ’NE KARŞI TEPKİLER


Milli Mücadeleye karşı ayaklanmalar 1919 yılında baş¬ladı.
Bu ayaklanmalar TBMM'nin açılmasıyla yoğunluk kazanmıştır.

Ayaklanmaların Nedenleri

1. And. halkı üzerindeki otoritesini yitirmek iste¬meyen İstanbul Hükümeti'nin kışkırtmaları.
2. İstanbul Hükümeti'nin Milli Mücadeleyi İttihatçı ve Bolşevik olarak nitelendirmesi
3. İngilizler Milli Mü¬cadelenin padişah ve halifeye karşı yapıldığı şek¬lindeki propagandaları.
4. İngilizlerin Boğazların her iki yakasında da tampon bölge oluşturmak istemeleri.
5. Asker kaçaklarının otorite boşluğundan yararlan¬mak istemeleri.
6. Türk ulusunun gücünü ve hürriyetine düşkünlüğü¬nü
değerlendiremeyen bazı kişilerin manda ve hi¬maye fikrini savunmaları.
7. İşg. yararlanmak isteyen azınlıkların kendi başlarına devlet kurmayı amaçlamaları.
8. Kuvay-ı Milliye birliklerinin disiplinsiz hareketleri.
9. Bazı Kuvay-ı Milliye birliklerinin düzenli orduya ka¬tılmak istememeleri



1. DOĞRUDAN İSTANBUL HÜKÜMETİ TARAFINDAN ÇIKARILAN AYAKLANMALAR

 Anzavur Ayaklanması
 Kuvay-ı inzibatiye Ayaklanması


2. İSTANBUL HÜKÜMETİ'NİN VE İŞGAL GÜÇLERİNİN KIŞKIRTMALARI SONUCU ÇIKAN AYAKLANMALAR

 Bolu, Düzce, Hendek Ve Adapazarı Ayaklanmaları
 Yozgat Ayaklanması
 Afyon Ayaklanması
 Konya Ayaklanması

Bunlardan başka ;
 Midyat, Nusaybin civarında Ali Batı,
 Bayburt'ta Şeyh Eşref,
 Koçhisar, Zara ve Erzincan'da Koçkiri,
 Siirt ve çevresinde Cemil Çeto,
 Viranşehir'de Milli Aşireti gibi ayaklanmalar görülmüştür.



3. AZINLIKLARIN ÇIKARDIĞI AYAKLANMALAR

 Ermeni Ayaklanmaları
 Rum Ayaklanmaları

4. KUVAY-I MİLLİYE TARAFTARI OLUP SONRADAN AYAKLANANLAR

 Çerkez Ethem Ayaklanması
 Demirci Mehmet Efe Ayaklanması








DOĞRUDAN İSTANBUL HÜKÜMETİ
TARAFINDAN ÇIKARILAN AYAKLANMALAR


 Ayaklanmaların büyük bir kısmında İst. Hüküme¬ti'nin etkisi olduğu gibi, bir kısmını da kendisi or¬ganize etmiştir.
 Bu ayaklanmalarda İngiliz politikası etkili olmuştur.
 İngiltere Boğazları denetiminde tutmak istediği için Boğazların çevresini tampon bölgeler oluşturmak isti-yordu.
 Anzavur ve Kuvay-ı İnzibatiye ayaklanmaları bu amaçla çıkarılmıştır.




Anzavur Ayaklanması

 Emekli bir Jandarma binbaşısı olan Ahmet Anzavur,
 1 Ekim ¬25 Kasım 1919 tarihleri arasında Bi¬ga, Gönen, Manyas ve Susurluk yöresinde ayaklandı.
 Ayaklan¬ma Yarbay Rahmi Bey ve Çerkez Ethem kuvvetleri tarafından bastırıldı.
 16 Şubat - 16 Nisan 1920 tarihlerinde Anzavur yeniden ayaklandı.
 Bu ayaklanma da Çerkez Ethem tarafından bastırıldı ve Anzavur İstanbul’a kaçtı.
 10 Mayıs 1920'de Anzavur, Adapa¬zarı Geyve bölgesinde Milli kuvvet¬lere saldırmış,
 Ancak Ali Fuat Paşa kuvvetlerince püs¬kürtülmüştür.



Kuvay-ı inzibatiye Ayaklanması

 18 Nisan 1920'de İst. Hükümeti Kuvay-ı Milliye'ye karşı İng.yardımı ile Kuvay-ı inzibatiye'yi kurdu.
 Çünkü İstanbul Boğa¬zı'nı denetim altında tutabilmek için İzmit’in doğusu güvenlik altında olmalıydı.
 Bu yüzden İngilizler Kuvay-ı inzibatiye birliklerine her türlü silah ve cephane yardı¬mında bulunuyordu.
 8 Mayıs 1920'de İzmit’e gelen Kuvay-ı inzibatiye birlik¬leri ile Kuvay-ı Milliye birlikleri arasında
ciddi bir müca¬dele yaşanmadan bu birlikler Ali Fuat Paşa tarafından geri püskürtülmüştür (25 Haziran 1920).
 Bu birliklerin bir kısmı Kuvay-ı Milliye'ye katılmışlardır.





İSTANBUL HÜKÜMETİ'NİN VE İŞGAL GÜÇLERİNİN KIŞKIRTMALARI SONUCU ÇIKAN AYAKLANMALAR

 Özellikle hal¬kın geleneksel olarak saltanata bağlılığı ve dini duygu¬ları kul. ayaklanmalar çıkartılmıştır.
 En yaygın olarak çıkan ayaklanmalardır.


Bolu, Düzce, Hendek Ve Adapazarı Ayaklanmaları

 13 Nisan 1920'de Düzce'de başlayan isyan, kısa süre¬de yayılmış,
 Boğazların kontrolünü sağlamak isteyen İngilizlerce desteklenmiştir.
 Çerkez Ethem'in yardım¬ları ile Ali Fuat Paşa ve Refet Bey
komutasındaki bir¬liklerce isyan bastırılmıştır (31 Mayıs 1920).



Yozgat Ayaklanması

 Ayaklanmanın çıkışında Osmanlı Hanedanı'na bağlı Çapanoğullarının kışkırtıcılığı etkili olmuştur.
 15 Ma¬yıs'ta başlayan isyan 27 Ağustos 1920'de Çerkez Ethem bastırdı.






Afyon Ayaklanması

 21 Ha¬ziran 1920'de Afyonkarahisar'da Yunanlıların kışkırtmalarıyla çıkan isyan milli kuvvetlerce bastırıldı.
 isyanı çıkaranlar Yunanlılara sığındılar.



Konya Ayaklanması

 2 Ekim'de Konya'da çıkan isyan milli kuvvetler tarafın¬dan 15 Kasım 1920'de tamamen sona erdirilmiştir.




Bunlardan başka ;
 Midyat, Nusaybin civarında Ali Batı,
 Bayburt'ta Şeyh Eşref,
 Koçhisar, Zara ve Erzincan'da Koçkiri,
 Siirt ve çevresinde Cemil Çeto,
 Viranşehir'de Milli Aşireti gibi ayaklanmalar görülmüştür.





AZINLIKLARIN ÇIKARDIĞI AYAKLANMALAR



Ermeni Ayaklanmaları

 Fransızların desteği ile 10 Temmuz 1920'de Adana'ya giren Ermeni intikam Alayı büyük katliamlar yaptı.
 Doğu illerindeki Ermeniler de Türk halkına karşı saldı¬rıya geçtiler.


Rum Ayaklanmaları

 Doğu Karadeniz'de yaşayan Rumlar bölgede Pontus Rum Devleti'ni kurmak hayaline kapıldılar.
 Aralık 1920'de İngilizlerin desteğiy¬le çıkan ayaklanma Doğu Karadeniz'in tamamına ya¬yıldı.
 İsyan 1923 yılı şubatında bastırılmıştır.
 TBMM' ye karşı ayaklanmaların en uzun sürelisi Pontus Rumlarının isyanıdır.




KUVAY-I MİLLİYE TARAFTARI OLUP
SONRADAN AYAKLANANLAR


 Yunanlılara karşı başarı ile mücadele eden ve ayaklan¬maların bastırılmasında
büyük emekleri olan Kuvay-ı Milliye birlikleri kendi başlarına buyruk hareket ediyor¬lardı.
 Belli bir otoriteye uymak alışkanlıkları yoktu.
 Bu disiplinsiz hareketleri bazen ayaklanmaların çıkmasın¬da da etkili oluyordu.
 Düzenli ordunun kurulması bazı Kuvay-ı Milliyeciler bu otoriteyi kabul etmek istemediler.
 Bunlardan bazıları isyan ettiler.


Çerkez Ethem Ayaklanması

 27 Aralık 1920'de Kütahya, Gediz, Demirci civarında çıkan ayaklanma
1. İnönü Zaferi'nden sonra 24 Ocak 1921'de bastırılmıştır.



Demirci Mehmet Efe Ayaklanması

 1 Aralık 1920'de Denizli, Burdur, Dinar ve Çal civarında
çıkan isyan Refet Bele tarafından çıkartılmıştır. (30 Ara¬lık 1920)




TBMM'NİN AYAKLANMALARA KARŞI ALDIĞI ÖNLEMLER

 Hıyanet-i Vataniye Kanunu çıkarıldı (29 Nisan 1920).
 istiklal Mahke¬meleri kuruldu. ( 11 Eylül 1920 ).
İstiklal Mahkeme¬leri'nin üyeleri milletvekilleri arasından seçiliyor ve
verdikleri kararlar hemen yerine getiriliyordu.
Kuru¬luşu, işleyişi ve kararlarının hemen yerine getiril¬mesi ile bu mahkemeler
“İhtilal Mahkemesi” özel¬liğine sahiptir.
 İst. Hükümeti ile resmi haberleşmeler kesile¬rek yaptığı her türlü işlem yok sayıldı.
 Kuvay-ı Milliye kaldırılarak düzenli orduya geçildi.
Böylece yeni Türk Devleti tamamen kendi emrinde olan bir orduya kavuştu.
 İstanbul Hükümeti'nin Milli Mücadele aleyhindeki fetvasına karşı,
Anadolu'da Rıfat Börekçi ve arka¬daşları tarafından karşı fetva hazırlandı.

Ayaklanmaların Sonuçları

Ayaklanmalar, TBMM'nin bütün gücünü öncelikle ayaklanan kişilere karşı kullanmasına neden ol¬muştur.
Kurtuluş Savaşı'nın kazanılması gecikmiştir.
Düşmanla mücadele edileceği yerde kardeş kanı dökülmüştür.
Ayaklanmaların bastırılmasıyla TBMM Anadolu'ya tamamen hakim olmuştur.
İsyanlardan yararlanan Yunanlılar, ilerleme imkanı elde etmişlerdir.

SEVR BARIŞ ANTLAŞMASI
(10 Ağustos 1920)

 Dünya Savaşı'nın galipleri barış antlaşmasının bir an önce yapılmasını istiyorlardı.
 Barış yapılınca savaş sona erecek, Anadolu insanı da huzura kavuşacaktı.
 Bu durum Mustafa Kemal Paşa'nın ve Ankara'nın yalnız kalmasına neden olacaktı.
 18 - 26 Nisan 1920 tarihleri arasında San Remo Kon¬feransı'nda alınan kararlar
 Osmanlı delegelerine de gösterildi. Tevfik Paşa barış taslağını kabul etmedi.
 22 Haziran 1920'den itibaren Yunanlılar büyük bir sal¬dırı başlattılar.
 Böylece Batı Anadolu'da Yunanistan daha geniş topraklar kazanacak ve Türk tarafını barışa razı edecekti.
 İlerleyen Yunan kuvvetleri Balıkesir, Na¬zilli, Karamürsel ile Mudanya'yı ele geçirdiler ve
Bur¬sa - Uşak çizgisinin doğusuna kadar geldiler.


Yunanlıların kısa zamanda başarılı olmalarında;

 1. Dünya Savaşı'ndan yenik çıkan Türk ordularının yeniden kurulamaması,
 Cephelerde henüz disiplin ve dayanışmanın sağla-namaması,
 İstanbul Hükümeti ve İngilizler tarafından Anado¬lu'da yer yer ayaklanmalar çıkarılması,
 Milli birliğin yeterince gerçekleşmemesi gibi nedenler etkili olmuştur.

 Bu gelişmeler sonunda çaresiz kalan Osmanlı Devleti Sevr Barış Antlaşması'nı imzalandı (10 Ağustos 1920).
 Toplam 433 maddeden ibaret olan Sevr Antlaşması ölü doğmuş bir antlaşmadır.


Sevr Antlaşması'nın Önemli Maddeleri

Sınırlar

1. Yunanistan'a Doğu Trakya ve Batı Anadolu bırakı-lacaktır.

2. Fran¬sa'ya Mardin, Urfa, Antep dahil olmak üzere Suriye verilecektir.

3. İngiltere’ye Arabistan ve Musul dahil Irak, bırakıla-caktır.

4. İtalyanların Güneybatı Anadolu egemenliğine gire¬cektir.

5. Doğu Anadolu'da bir Ermeni Devleti, bir de Kürt Devleti kurulacaktır.

6. Osmanlı Devle¬ti'nin (orta Anadolu) Giresun, Ordu, Samsun, Tokat, Amasya, Sinop, Çorum,
Kayseri'nin doğusu, Çankırı, Ankara, Eski¬şehir, Bolu, Zonguldak ve Bilecik elinde kalacaktır.

7. İtalya’ya,Rodos ve On İki Ada diğer Ege adaları Yunanistan'a bırakılacaktır.




Siyasi Hükümler

1. İstanbul, Osmanlı Devleti'nin başkenti olarak kala¬cak,
ancak Osmanlı Devleti azınlıkların haklarını koruyamazsa burası da elinden alınacaktır.

2. Boğazlar, savaş zamanında bile bütün devletlerin gemilerine açık olacaktır.
Yönetim Boğazlar Ko¬misyonu'na verilecek, merkezi İstanbul olan bu komisyonun
ayrı bütçesi ve ayrı bayrağı olacaktır.

3. Azınlıklara her milletten ve Türklerden fazla haklar verilecektir.





Askeri Hükümler

1. Osmanlı ülkesinde mecburi askerlik olmayacaktır.
2. Askeri kuvvet 50.700 kişiden oluşacak ve ordunun ağır silahları bulunmayacaktır.
3. Deniz gücü sınırlı olacak, 13 küçük gemiyi geçe-meyecektir.





Mali Hükümler
1. Maliye tamamen İtilaf Devletleri'nin kontrolü altın¬da olacaktır.
İngiliz, Fransız, İtalyan ve Türklerden oluşan bir komisyon bütçeyi belirleyecektir.
Osmanlı üyeleri bu komisyonda sadece danışman olarak bulunacaktır.
2. Osmanlı Devleti savaş tazminatı ödeyecektir.
3. Osmanlı Devleti'nin 1. Dünya Savaşı başında kaldır¬dığı kapitülasyonlar yeniden yürürlüğe konulacak¬tır.
Bu kapitülasyonlardan bütün devletler yararla¬nacaktır.




Sevr Antlaşması'nın Önemi

 Bu antlaşma ile Osmanlı Devleti yok sayılmış ve yağ-malanmıştır.
 Osmanlı Devleti bu antlaşma ile başka devletlerin güdümü ve yönetimine bırakılmıştır.
 Bu antlaşma daha başlangıçta ölü doğmuş, uygu¬lama imkanı olmamıştır.
 Bu antlaşma ile 1. Dünya Savaşı'nın galipleri Os¬manlı topraklarını paylaşmışlardır.
 Türklere hayat hakkı tanınmadığı gibi, azınlıkla çok geniş haklara sahip olmuşlardır.
 Servin imzalanması Anadolu'daki Milli Mücadele azmini Kuvvetlendirmiştir.
 Osmanlı Anayasası'na göre barış antlaşmalarının mutlaka Mebuslar Meclisi
tarafından onaylanması gerekliydi. Mebuslar Meclisi dağıtıldığından
Sevr Antlaşması onaylanmadı. Bu yüzden Sevr, hukuki bakımdan geçerli değildir.

 Sevr Barış Antlaşması'na TBMM'nin tepkisi çok sert oldu.
 Meclis bu barışı tanımadığını açıklamış, Sevr'i im-zalayanları ve onaylayanları vatan haini ilan etmiştir.




ÖRN. SORU / 2004 -- ÖSS

Mustafa Kemal ve arkadaşları, Ahmet izzet başkanlı¬ğında oluşturulan Osmanlı Heyeti'yle
5 Aralık 1920 ta¬rihinde Bilecik'te görüşmüşlerdir. O günün tanınmış devlet adamlarından
oluşan bu heyeti daha sonra Mustafa Kemal trenle Ankara'ya götürmüştür.

Mustafa Kemal'in Osmanlı Heyeti'ni Ankara'ya gö¬türmesindeki amacın aşağıdakilerden hangisi ol¬duğu savunulamaz?

A) Ankara ile İstanbul Hükümetlerinin uzlaştığı izleni¬mi yaratmak
B) İstanbul Hükümeti'nin, Kuvayı Milliye'ye katılanlar hakkında verdiği kararların uygulanmasını geciktirmek
C) Osmanlı Heyeti'nin önerilerini uygulamak
D) Kendisine olan kamuoyu desteğini artırmak
E) Osmanlı Heyeti'nin ulusalcılara katıldıkları görüntü¬sünü vermek

arkadaslar bunlar konu anlat ımı ama renklı konu anlatımı içni 20 dk sonra yayınlayacagımız dosyamızda daha ayrıntılı bılgı vardaı tesekkurler...

1. Almanya ve İtalya'nın; XIX. yüzyıl sonlarından itibaren İngiltere ve Fransa'ya karşı birlikte hareket etmelerinin en önemli nedeni olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir?

A) Siyasi birliklerini geç sağlamaları

B) Sömürge alanlarını ele geçirmek istemeleri

C) Sanayi devrimini tamamlayamamaları

D) Avrupa devletleriyle sınır sorunları yaşamaları

E) Osmanlı Devleti'nin yanında yer almaları



2. Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı sırasında;

- Kapitülasyonların kaldırılması

- Ege adalarının geri verilmesi

- Mısır sorununun çözülmesi

gibi koşulların kabul edilmesi durumunda tarafsız kalacağını açıklamıştır.

Osmanlı Devleti'nin bu isteklerini kabul etmeyen devlet aşağıdakilerden hangisidir?

A) Almanya B) Fransa C) İngiltere

D) İtalya E) Avusturya



3. Almanya'nın I. Dünya Savaşında Osmanlı Devleti'ni kendi yanına çekmeye çalışmasının nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez?

A) İtilaf Devletleri'nin savaşacağı cephelerin sayısını artırmak

B) Osmanlı Devleti aracılığı ile Rusya'ya yeni cepheler açmak

C) Boğazların itilaf Devletleri'ne kapatılmasını sağlamak

D) Osmanlı Devleti'nin teknik gücünden faydalanıp savaşı kazanmak

E) Ortadoğu'da egemenliğin İngiltere'nin eline geçmesini önlemek



4. I. Dünya Savaşı öncesi Almanya, İngiltere'ye karşı Hindistan'da ayaklanma çıkarmak istiyordu.

Aşağıdakilerden hangisi Almanya'nın bu isteğini gerçekleştirmek amacına yönelik bir girişimdir?

A) Osmanlı halifesinin cihat ilan etmesini sağlamak

B) Ren bölgesine asker yığmak

C) Kanal harekatını düzenlemek

D) Galiçya'da Ruslara karşı Türk askerlerinden yararlanmak

E) Çanakkale Savaşları'nı önlemek



5. Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na girmesinde aşağıdakilerden hangileri daha etkili olmuştur?

A) Balkan Savaşları-II. Meşrutiyetin ilanı

B) Toprak kayıpları-Coğrafi konumu

C) Ordusunun gücü-İttihat ve Terakki Fırkası

D) Balkan Savaşları-Kapitülasyonların kaldırılması

E) Rus Çarlığı'nın yıkılması-Ege Adaları sorunu



6. I. Dünya Savaşı'nda;

- Osmanlı Devleti'ne karşı Çanakkale cephesinde Kuzey Afrika ve Hindistan Müslümanlarının da savaşması

- Arapların halifeye karşı ayaklanarak savaş açması

gibi gelişmeler değerlendirildiğinde aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Halifenin siyasi ve dini gücünü kaybettiği

B) Ümmet anlayışının sona erdiği

C) İslam dünyasının bağımsızlık savaşı verdiği

D) İslam dünyasına sömürgeci devletlerin baskı yaptığı

E) Ulusal çıkarların ön plana geçtiği



7. Birinci Dünya Savaşı sırasında İtilaf Devletleri'nin Çanakkale cephesini açmalarının nedenleri arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) Osmanlı Devleti'ni savaş dışı bırakmak

B) Rusya'ya silah ve cephane yardımında bulunmak

C) Balkan devletlerinin İtilaf Devletleri yanında yer almasını sağlamak

D) Boğazları ele geçirmek

E) Rusya'daki yeni rejimi yıkmak



8. Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'nda İngiltere'nin Hindistan ile olan bağlantısını kesmek ve Mısır'ı ele geçirmek amacıyla açtığı cephe aşağıdakilerden hangisidir?

A) Galiçya Cephesi

B) Kanal Cephesi

C) Çanakkale Cephesi

D) Irak Cephesi

E) Filistin Cephesi



9. I. Dünya savaşı sırasında imzalanan gizli antlaşmalara göre;

- Suriye ve Çukurova Fransa'ya

- Irak ve çevresi İngiltere'ye

- Boğazlar ve Doğu Anadolu Rusya'ya

- Antalya ve İzmir çevresi İtalya'ya verilecektir.

Bu kararlar, aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesi değildir?

A) Osmanlı Devleti'nin sınırları daralacaktır.

B) İngiltere, Irak petrollerine egemen olmak istemiştir.

C) Rusya'nın Karadeniz ve Akdeniz'deki etkinliği artacaktır.

D) Ege ve Akdeniz bölgesinde Fransa ve İtalya hakimiyet kuracaktır.

E) Osmanlı Devleti'nin varlığı sona erecektir.



10. - Berlin Antlaşması'nın (1878) Doğu Anadolu ile ilgili hükümlerini ortadan kaldırmıştır.

- Kafkas Cephesi'nin kapanmasını sağlamıştır.

- Kars, Ardahan, Batum Osmanlı Devleti'ne bırakılmıştır.

Yukarıda özellikleri verilen antlaşma aşağıdakilerden hangisidir?

A) Brest-Litowsk Antlaşması

B) St. Germain Antlaşması

C) Versailles Antlaşması

D) Berlin Antlaşması

E) Ayastefanos Antlaşması



11. İtilaf Devletleri'nin I. Dünya Savaşı'nda başarıya ulaşmalarında aşağıdakilerden hangisinin etkili olduğu savunulabilir?

A) Rusya'da ihtilal çıkması

B) Osmanlı Devleti'nin savaşa katılması

C) Almanya'nın denizaltı savaşlarına başlaması

D) ABD'nin savaşa girmesi

E) Cephe sayısının azalması



12. I. Dünya Savaşı'nın son günlerinde ABD Başkanı Wilson'un yayınladığı bildiride yer alan ilkelerin savaşın sona ermesinde önemli etkisi olmuştur.

Bu ilkelerden hangisi, dünya barışının oluşturulması amacı taşıyan Milletler Cemiyeti'nin kurulmasına zemin hazırlamıştır?

A) Yenenlerin yenilenlerden toprak almaması

B) Devletlerarası anlaşmazlıkları barış yoluyla çözümlemek amacıyla uluslararası bir kurulun oluşturulması

C) Gizli antlaşmalar yapılmaması

D) Yenilenlerin savaş tazminatı ödememesi

E) Osmanlı Devleti'nde Türklerin çoğunlukta olduğu bölgelerde Türklerin egemenliğinin tanınması







CEVAP ANAHTARI________

1. B 2. C 3. D 4. A 5. B

6. C 7. E 8. B 9. E 10. A

11. D 12. B

I. DÜNYA SAVAŞI'NDA OSMANLI DEVLETİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI (2)



1. Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı sonunda Mondros Ateşkes Antlaşması'nı imzalamasında etkili olan gelişme aşağıdakilerden hangisidir?

A) Bulgaristan'ın savaştan çekilmesi üzerine Almanya ile bağlantının kesilmesi

B) Rus Çarlığı'nın yıkılması

C) Sarıkamış Harekatı'nın başarısız olması

D) Süveyş Kanalı'nın ele geçirilememesi

E) Osmanlı padişahının İngilizlere sığınması



2. Mondros Ateşkes Antlaşması'nın;

- Doğudaki altı vilayette karışıklık çıkarsa bu iller işgal edilecektir.

- Osmanlı ordusu terhis edilecektir.

- Osmanlı Devleti'nin cephane ve savaş gemilerine el konulacaktır.

gibi maddeleri değerlendirildiğinde aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?

A) Wİlson ilkeleri uygulanacaktır.

B) Osmanlı Devleti'nin yayılmacı politikası engellenecektir.

C) Osmanlı topraklarının işgal edilmesi için ortam hazırlanmıştır.

D) Osmanlı padişahının dinsel yetkileri sınırlandırılmıştır.

E) Gizli anlaşmaların kararları uygulanmayacaktır.



3. Aşağıdakilerden hangisi, Mondros Ateşkes Antlaşması'nın ağır koşullar taşımasının en önemli nedenidir?

A) Osmanlı ülkesindeki azınlık haklarını koruma düşüncesi

B) İtilaf Devletleri'nin Türkleri Anadolu'dan tamamen atmayı düşünmeleri

C) İtilaf Devletleri'nin tüm Müslümanları egemenlik altına almak istemeleri

D) itilaf Devletleri'nin Osmanlı Devleti'ni paylaşmayı planlamış olmaları

E) Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'nda bazı başarılar kazanması



4. I. Dünya Savaşı süresinde, İtilaf Devletleri'nin Osmanlı Devleti'nin topraklarını paylaşmak için gizli antlaşmalar yaptıkları bilinmektedir.

Bu antlaşmalara katılan devletlerden hangisinin savaştan çekilmesi, Mondros Mütarekesi’nde

"Doğu Anadolu'da karışıklık çıkarsa İtilâf Devletleri bu bölgeyi de işgal edeceklerdir." şeklinde bir maddenin yer almasına neden olmuştur?

A) İtalya B) Japonya C) Fransa

D) İngiltere E) Rusya



5. Mondros Ateşkes Antlaşması'nın aşağıdaki maddelerinden hangisinin Ermenileri kendi devletlerini kurmak amacıyla ayaklanmak için cesaretlendirdiği söylenebilir?

A) Osmanlı Devleti'nin müttefikleri ile ilişkisini kesmesi

B) Toros tünellerinin İtilaf Devletleri'nin denetimine bırakılması

C) İstanbul ve Boğazların işgal edilmesi

D) Doğu Anadolu'daki altı vilayette karışıklık çıkarsa bu bölgenin işgal edilmesi

E) Osmanlıların Almanya ile ilişkilerinin kesilmesi



6. Mustafa Kemal Mondros Ateşkesi'nin imzalanmasına karşı bazı endişelerini hükümet temsilcilerine bildirdi.

Aşağıdakilerden hangisi, Mustafa Kemal'in Mondros Ateşkesi'nin imzalanmasından sonra ileri sürdüğü görüşlerden biri olamaz?

A) İşgallere karşı gerekli savunma önlemleri alınmalıdır.

B) İngiltere ile ittifak yapılmalıdır.

C) Yıldırım Orduları Grubu dağıtılmamalıdır.

D) Ordunun elinde bulunan silahlar teslim edilmemelidir.

E) İskenderun'un işgal tehlikesine karşı önlem alınmalıdır.



7. Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra Fransızlar, Adana ve Çukurova, İngilizler; Antep, Maraş ve Urfa bölgelerini işgal etmiştir.

Bu gelişmelerin, Wilson İlkeleri'nin aşağıdaki maddelerinden hangisi ile çelişen bir durum olduğu savunulabilir?

A) Yenilen devletlerden tazminat alınmayacaktır.

B) Azınlıklar, kendi geleceklerini tayin etme hakkına sahip olacaklardır.

C) Yenen devletler savaş sonrasında yenilenlerden toprak alma yoluna başvurmayacaktır.

D) Savaş sonrasında, sorunları barış yolu ile çözümleyecek uluslararası bir örgüt kurulacaktır.

E) Boğazlar ticaret ve ulaşıma açık tutulacaktır.



8. - 1913 İstanbul Antlaşması'na göre; Meriç Irmağı Osmanlı Devleti ile Bulgaristan arasında sınır olacaktı.

- 1919 Nöyyi Antlaşması ile Bulgaristan Batı Trakya'yı Yunanistan'a bırakmak zorunda kaldı.

Bu İki durum birlikte değerlendirildiğinde Bulgaristan ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi doğru olur?

A) Savaşlardan kazançlı çıkmıştır.

B) Türkiye ile sınırı kalmamıştır.

C) Osmanlı Devleti ile ittifak yapmıştır.

D) Çıkarlarını savaşarak korumaya çalışmıştır.

E) Ege Denizi ile bağlantısı kesilmiştir.



9. I. Dünya Savaşı sırasında yapılan gizli anlaşmalarda Doğu Anadolu ve Boğazlar Rusya'ya bırakılmıştı.

Rusya'nın savaştan çekilmesi üzerine, Paris Barış Konferansı'nda bu bölgelerin aşağıdakilerden hangilerine bırakılması gündeme getirilmiştir?

Doğu Anadolu Boğazlar______

A) Gürcüler Fransa

B) Ermeniler Uluslararası Komisyon

C) İngiltere Yunanistan

D) Fransa İtilaf Devletleri

E) Yunanistan itilaf Devletleri



10. İngiltere, 1917 yılına kadar Doğu Akdeniz'de İtalya'yı desteklerken, Ocak 1919'da yapılan Paris Barış Konferansı'nda Yunanistan'ı desteklemiştir.

Bu değişikliğin nedeni olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir?

A) Batı Anadolu'da İtalya gibi güçlü bir devletin egemen olmasını istememesi

B) İngiltere'de Yunanistan taraftarlarının çok olması

C) İtalya'nın Osmanlı Devleti yanlısı olması

D) Yunanistan'dan ekonomik olarak yararlanmayı düşünmesi

E) İtalya'nın Fransa'nın yanında yer alması



11. Birinci Dünya Savaşının sona ermesi üzerine toplanan Paris Barış Konferansı'nda, Wilson İlkeleri'ne uyulmadığının kanıtı olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir?

A) İzmir ve çevresinin Yunanistan'a bırakılmasının kararlaştırılması

B) Milletler Cemiyeti'nin kurulması

C) Yenilen devletler arasında yapılacak antlaşma şartlarının açıkça görüşülmesi

D) İtalya'ya İzmir ve çevresinin verilmemesi

E) Birinci Dünya Savaşı'nın genel sonuçlarının görüşülmesi



12. I. Dünya Savaşı'ndan sonraki dönemde Anadolu'da kurulan derneklerden bazıları şunlardır;

I. Rum Pontus

II. Trakya-Paşaeli

III. İslam Teali

IV. Redd-i İlhak

V. İngiliz Muhipleri

Bunlardan hangileri işgallere tepki olarak kurulan yararlı cemiyetlerdir?

A) II ve III B) I ve IV C) II ve IV

D) III ve V E) I ve III









CEVAP ANAHTARI

1. A 2. C 3. D 4. E 5. D

6. B 7. C 8. E 9. B 10. A

11. A 12. C

MİLLÎ MÜCÂDELE,MİLLÎ CEMİYETLER, M. KEMÂL’İN SAMSUN’A ÇIKIŞI, MİLLİ KONGRELER İLE İLGİLİ TEST SORULARI



1. Mondros Ateşkes Ateşkes Antlaşması ile başlayan işgâllere karşı aşağıdaki tepkilerden hangisi diğerlerinden önce ortaya çıkmıştır.

A) Millî cemiyetler C) Kongreler E) Genelgeler

B) Kuvva-i Milliye D) Düzenli ordu



2. I.Sulh ve Selâmet-i Osmaniye Fırkası

II.İngiliz Muhipleri Cemiyeti

III.Kilikyalılar Cemiyeti

IV. Redd-i İlhak Cemiyeti

V. Wilson Prensipleri Cemiyeti

Yukarıdakilerden hangileri manda ve himâyeyi savunmuşlardır?

A)I-II B)III-IV C) IV-V D)II-V E)I-V



3. I. Etnik-i Eterya

II. Taşnaksityun

III. Mavri Mira

IV. Pontus

V. Hınçak

Yukarıdakilerden hangileri Ermeniler tarafından kurulmuştur?

A) I-II B) II-III C) IV-V D) III-IV E) II-V



4. I. Azınlık örgütleri

II. İngiliz Muhipleri Cemiyeti

III. İstanbul Hükûmeti

İtilâf devletleri, Kurtuluş Savaşı boyunca, yukarıdakilerden hangileriyle iş birliği yapmıştır?

A) I B) II C) I-III D) II-III E) I-II-III



5. I. TBMM Hükûmeti

II. İtilâf devletleri

III. Azınlık örgütleri

Millî cemiyetler, yukarıdakilerden hangilerine karşı mücadele etmemişlerdir?

A) I B) II C) III D) I-II E) II-III



6. I. Taşnaksityun

II. Pontus

III. Alyans

IV. Mavri Mira

V. Etnik-i Eterya

VI. Hınçak

Yukarıdakilerden hangileri Rumlar tarafından kurulmuştur?

A) I-III-V B) II-V-VI C) II-IV-V D) III-IV-VI E) IV-V-VI



7. I. Alyans

II. Pontus

III. Hınçak

IV. Taşnak

V. Mavri Mira

Yukarıdakilerden hangileri Musevîler tarafından kurulmuştur?

A) I-III B) III-V C) I D) II E) III



8. Yunanlılar, 15 Mayıs 1919’da İzmir’i işgâl etmişlerdir.

Bu işgâlde Avrupa devletlerinin Yunanistan’ın yanında yer almalarını sağlayan gerekçe aşağıdakilerden hangisidir?

A)İzmir’in Yunanlılara ait olması

B)Yunanistan’ın Batı Anadolu’da Hıristiyanların katledildiği yönünde propaganda yapması

C)Batı Anadolu’da Türk direnişinin başlaması

D)Osmanlı Devleti’nin işgâl karşısında sessiz kalması

E)Batı Anadolu’nun İtalya tarafından işgâlinin önlenmesi



9. Aşağıdaki Millî cemiyetlerden hangisi Adana çevresinde Ermenilere karşı mücadele etmiştir?

A) İngiliz Muhipleri Cemiyeti D) Pontus Cemiyeti

B) Kilikyalılar Cemiyeti E) Wilson Prensipleri Cemiyeti

C) Taşnaksityun Cemiyeti



10.Kuvva-i Milliye birliklerinin,

I. Yunan ilerleyişini engelleyememeleri

II. Halka hukuk dışı davranmaları

III. İhtiyaçlarını, halktan zor kullanarak karşılamaları

Faaliyetlerinden hangileri düzenli ordunun kurulmasına sebep olmuştur?

A) I B) II C) I-II D) II-III E) I-II-III





11.Mustafa Kemâl, ülke bütünlüğümüzün tehlikede olduğunu ilk kez aşağıdakilerden hangisiyle halka açıklamıştır?

A) Havza Genelgesi D) Sivas Kongresi

B) Amasya Genelgesi E) Amasya Protokolü

C) Erzurum kongresi



12.Kurtuluş Savaşı’nın yöntem ve gerekçesi ilk kez aşağıdakilerden hangisinde belirtilmiştir?

A) Havza Genelgesi D) Sivas Kongresi

B) Amasya Genelgesi E) Amasya Protokolü

C) Erzurum Kongresi



13.Kurtuluş Savaşı’nın hazırlık döneminde aşağıdaki kongrelerin hangisinde ilk kez geçici bir hükûmet kurulması kararlaştırılmıştır?

A) Erzurum Kongresi C) Balıkesir Kongresi E) Alaşehir Kongresi

B) Sivas Kongresi D) Nazilli Kongresi



14.Millî Mücadele sırasında bazı Osmanlı aydınları kurtuluşu İngiliz mandasında görürken, bazıları da Amerikan mandasını tercih etmişlerdir.

Aşağıdakilerden hangisinde manda ve himaye ilk kez reddedilmiştir?

A) Havza Genelgesi D) Sivas Kongresi

B) Amasya Genelgesi E) Amasya Protokolü

C) Erzurum Kongresi



15. I. Havza Genelgesi

II. Amasya Genelgesi

III. Sivas Kongresi

IV. Amasya Protokolü

V. Erzurum Kongresi

Yukarıdaki olayların kronolojik sıralaması aşağıdakilerin hangisinde doğru olarak verilmiştir?

A) I-II-III-V-IV D) II-V-I-III-IV

B) II-I-V-III-IV E) V-II-I-IV-III

C) I-II-V-III-IV



16.Manda ve himayecilik aşağıdakilerin hangisinde, bir daha gündeme gelmemek üzere son kez reddedilmiştir?

A) Amasya Genelgesi D) Havza Genelgesi

B) Sivas Kongresi E) Balıkesir Kongresi

C) Amasya Protokolü



17. I. İrâde-i Milliye Gazetesi’nin çıkartılması

II. Batı Cephesi komutanlığına Ali Fuat Paşa’nın atanması

III. Sivas Kongresi’ne katılan üyelerin seçimle belirlenmesi

Yukarıdakilerden hangileri, Sivas Kongresi’nde ulusal kararların alınmasını sağlamıştır?

A) I B) II C) III D) I-II E) II-III



18.İlk kez Erzurum Kongresi’nde oluşturulan Temsilciler Kurulu (Heyet-i Temsiliye), Kongrede alınan “Temsilciler Kurulu, Doğu Anadolu’nun bütününü temsil eder” kararıyla çalışmalarına başlamış, Sivas Kongresi’nde “Temsilciler Kurulu, yurdun bütününü temsil eder “ kararı çıkmıştır. Kurul, yürütme yetkisini ilk defa aşağıdakilerin hangisiyle kullanmıştır.

A) İrâde-i Milliye Gazetesi’nin çıkartılması

B) İstanbul Hükûmeti ile her türlü haberleşmenin kesilmesi

C) İstanbul Hükûmeti temsilcisi ile Amasya Protokolü’nün imzalanması

D) Millî cemiyetlerin tek çatı altında birleştirilmesi

E) Ali Fuat Paşa’nın Batı Cephesi komutanlığına atanması



19.Aşağıdakilerden hangisi, Temsilciler Kurulu’nun İstanbul Hükûmeti’ne karşı sağladığı üstünlüklerden biri değildir?

A) Temsilciler Kurulu’nun İrâde-i Milliye Gazetesi’ni yayınlaması

B) Damat Ferit Hükûmeti’nin düşürülmesi

C) Amasya Protokolü’nün imzalanması

D) İstanbul’da Mebusan Meclisi’nin açılması

E) İstanbul Hükûmeti’nin Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’ni tanıması







Cevap Anahtarı:

1-A 6-C 11-B 16-B

2-D 7-C 12-B 17-C

3-E 8-B 13-A 18-E

4-E 9-B 14-C 19-A

5-A 10-E 15-C

1. IX. ordu müfettişi olarak 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıkan Mustafa Kemal'e verilen resmi görev aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kongreler ve mitingler düzenlemek

B) Anadolu'da padişah adına milli mücadeleyi başlatmak

C) Doğu Anadolu'daki askeri birlikleri teftiş etmek

D) Halkı işgallere karşı ayaklandırmak

E) Doğu Karadeniz'de çıkan olayların nedenlerini araştırmak



2. Aşağıdakilerden hangisi Amasya Genelgesi ile sağlanmak istenen temel amaçtır?

A) Doğu Karadeniz'de Pontus Rum devleti kurulmasını engellemek

B) Padişahı ve halifeyi içinde bulunduğu baskıdan kurtarmak

C) Kuva-i Milliye birliklerini birleştirerek düzenli ordu kurmak

D) Halkın ulusal bağımsızlık mücadelesine katılmasını sağlamak

E) İstanbul hükümetinin çıkardığı ayaklanmaları bastırmak



3. Amasya Genelgesi'nde "Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır." şeklinde bir madde yer almıştır.

Bu karar;

I. Müdafaa-i Hukuk dernekleri

II. İstanbul hükümeti

III. İtilaf Devletleri

IV. Kuva-i Milliye birlikleri

gibi kurumlardan hangilerine tepki gösterildiğinin kanıtıdır?

A) I ve II B) II ve III C) III ve IV

D) I ve III E) II ve IV



4. Aşağıdakilerden hangisi Erzurum Kongresi'nin aldığı kararlar ile ulusal bir meclis gibi hareket ettiğinin göstergesi olamaz?

A) Manda ve himayenin reddedilmesi

B) Geçici bir hükümet kurulması gerektiğinin vurgulanması

C) Doğu Anadolu'daki direniş cemiyetlerinin birleştirilmesi

D) Vatanın bölünmezliğinin kabul edilmesi

E) Ulusal iradenin egemen kılınacağı kararının alınması



5. Erzurum Kongresi'nde alınan;

- Manda ve himaye kabul edilemez.

- Azınlıklara milli bütünlüğümüzü bozucu haklar verilemez.

- Milli iradeyi hakim kılmak esastır.

- Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür parçalanamaz.

gibi kararlar aşağıdakilerden hangisinin göstergesi olarak kabul edilemez?

A) Güçler birliği ilkesi kabul edilmiştir.

B) Mondros Ateşkesi'nin uygulanmasına karşı çıkılmıştır.

C) Ulusal bağımsızlık anlayışına ters düşen görüşler reddedilmiştir.

D) Ermenilerin isteklerine tepki gösterilmiştir.

E) Halkın egemenliğinin esas alınması kararlaştırılmıştır.



6. Sivas Kongresi'nde kabul edilen aşağıdaki kararlardan hangisi, Erzurum Kongresi'nde alınan kararlardan farklıdır?

A) Vatan bir bütündür, parçalanamaz.

B) Azınlıklara ayrıcalık tanınamaz.

C) Manda ve himaye kabul edilemez.

D) Ulusal iradeyi egemen kılmak esastır.

E) Temsil Kurulu ülkenin tamamını temsil eder.



7. Sivas Kongresi'nde alınan;

I. Ulusal sınırlar içinde vatan bütündür.

II. Temsil Kurulu ülkenin bütününü temsil eder.

III. Manda ve himaye kabul edilemez.

IV. Geçici bir hükümet kurulmalıdır.

gibi kararlardan hangileri "tam bağımsızlık" fikrinin benimsendiğini göstermektedir?

A) I ve III B) II ve IV C) III ve IV

D) II ve III E) I ve IV



8. Mustafa Kemal'in Amasya Görüşmesi'nde Osmanlı Mebuslar Meclisi'nin İstanbul'da toplanmasını sakıncalı bularak, Anadolu'da toplanmasını istemesinin nedeni olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir?

A) Anadolu'da düzenli bir ordunun bulunması

B) Temsil Heyeti'nin Ankara'da olması

C) Ankara'nın milli mücadelenin merkezi olması

D) Kurtuluş Savaşı'nın Anadolu'da başlaması

E) İstanbul'da İtilaf Devletleri'nin etkili olması



9. Türk yurdunu parçalamak ve Türk ulusunu yok etmek isteyen İtilaf Devletleri'nin Mebuslar Meclisi'nin açılması için yapılan seçimlere karışmadıkları görülmüştür. Ancak İtilaf Devletleri seçim sonuçlarından memnun olmamıştır.

Bu durumun nedeni olarak aşağıdakilerden hangisi savunulabilir?

A) Meclis'in İstanbul’da toplanacak olması

B) Seçimleri Müdafaa-i Hukuk adaylarının kazanması

C) Meclis'in toplanmasının kesinleşmesi

D) Seçim sonuçlarının kısa sürede alınması

E) Sonuçların padişahı memnun etmesi



10. Son Osmanlı Mebusan Meclisi üyelerinin Misak-ı Milli'yi kabul etmelerine karşılık saltanata olan bağlılıkları da devam etmiştir.

Aşağıdakilerden hangisi buna bir kanıt olarak gösterilebilir?

A) İşgalcilere karşı tepkilerini göstermeleri

B) Amasya Görüşmeleri'nin kararlarına karşı çıkmamaları

C) Ulusal egemenlik ilkesinden söz etmemeleri

D) Türk yurdunun sınırlarını belirlemeleri

E) Bazı bölgelerde halkoylamasını savunmaları



11. Aşağıdakilerden hangisi Son Osmanlı Mebuslar Meclisi'nde kabul edilen Misak-ı Milli'nin kararları arasında yer almaz?

A) Geçici bir hükümet kurulmalıdır.

B) Boğazların güvenliğini sağlanmalıdır.

C) Batı Trakya'da halkoylaması yapılmalıdır.

D) Kapitülasyonlar kaldırılmalıdır.

E) Azınlıklara verilen hakların komşu ülkelerdeki Müslümanların hakları kadar olmalıdır.





12. İtilaf Devletleri Son Osmanlı Mebuslar Meclisi'nde Misak-ı Milli'nin ilan edilmesi üzerine bu meclisi dağıtmıştır.

İtilaf Devletleri'nin bu tutumu aşağıdakilerden hangisinin kanıtıdır?

A) İstanbul hükümetini güçlendirdikleri

B) Padişahı korudukları

C) Meclisin açılmasına karşı oldukları

D) Türk topraklarını parçalamak istedikleri

E) Saltanatı kaldırmaya çalıştıkları









CEVAP ANAHTARI________

1. E 2. D 3. B 4. C 5. A

6. E 7. A 8. E 9. B 10. C

11. A 12. D

KURTULUŞ SAVAŞI'NDA CEPHELER ve SONUÇLARI İLE İLGİLİ TEST SORULARI (1)



1. Aşağıdakilerden hangisi, Kuva-i Milliye'yi doğru olarak tanımlamaktadır?

A) TBMM'nin oluşturduğu öncü birliklerdir.

B) İşgallere karşı halkın oluşturduğu direniş birlikleridir.

C) Halifelik ordusudur.

D) Padişaha bağlı muhafız birlikleridir.

E) Osmanlı yönetiminin oluşturduğu askeri güçtür.



2. Kurtuluş Savaşı'nda düzenli orduların kurulmasından önce ülke savunması Kuva-i Milliye birlikleri ile yapıldı.

Kuva-i Milliye'nin ortaya çıkmasında aşağıdakilerden hangisi daha etkili olmuştur?

A) Mondros Ateşkesi'nin şartlarına uyulmaması

B) Mustafa Kemal'in Samsun'a çıkması

C) Amasya Genelgesi'nin yayınlanması

D) İstanbul hükümetinin fetvalar yayınlaması

E) TBMM’ye karşı ayaklanmalar çıkması



3. Kurtuluş Savaşı'nın başladığı yıllarda, işgallere karşı Batı Anadolu ve Güneydoğu Anadolu'da Kuva-i Milliye adı verilen silahlı direniş birlikleri oluşturulurken, Doğu Anadolu'da bu tür bir gelişme görülmemiştir.

Bu duruma neden olarak aşağıdakilerden hangisi gösterilebilir?

A) Bölgede işgal yaşanmaması

B) Ekonomik kaynaklarının yeterli olmaması

C) Bölge halkının İstanbul hükümetini desteklemesi

D) Ermenilere karşı Kuva-i Milliye'nin yeterli olacağına inanmamaları

E) Bölgede düzenli ordu birliklerinin bulunması



4. TBMM'nin ilk siyasi başarısı ve Sevr Antlaşması'nın geçersizliğinin ilk belgesi olan Gümrü Antlaşması Ermenistan ile imzalanmıştır.

Gümrü Antlaşması'nın sonuçları ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi söylenemez?

A) Doğu sınırının belirlenmesinde etkili olmuştur.

B) Ermeni sorunu hukuken sona ermiştir.

C) Moskova Antlaşması'nın imzalanmasına zemin hazırlamıştır.

D) Misak-ı Milli'nin Doğu Anadolu ile ilgili isteklerinin bir bölümü gerçekleşmiştir.

E) İtilaf Devletleri Sevr Antlaşması'nda değişiklik önerisi getirmiştir.



5. İtilaf Devletleri Kurtuluş Savaşı sırasında,

- Anadolu'da ayaklanmalar çıkmasında etkili olmuşlardır.

- Misak-ı Milli kararının alınması üzerine Mebuslar Meclisi'ni dağıtmışlardır.

- Londra Konferansı'na TBMM'nin yanı sıra İstanbul Hükümetini de çağırmışlardır.

İtilaf Devletleri'nin bu girişimleri ile gerçekleştirmek istedikleri amaç aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kurtuluş Savaşı'nın başarılı olmasını engellemek

B) TBMM'nin güçlenmesini sağlamak

C) Padişahın otoritesini azaltmak

D) İşgalleri kolaylaştırmak

E) TBMM'ye karşı savaşmak



6. TBMM hükümetinin Sevr Antlaşması'nın görüşüleceğini bilmesine karşın Londra Konferansı'na katılmasının amaçları arasında aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A) İstanbul hükümeti ile işbirliği yapmak

B) Misak-ı Milli'yi dünyaya duyurmak

C) Varlığını İtilaf Devletleri'ne kabul ettirmek

D) Barış yanlısı olduğunu kanıtlamak

E) Bağımsızlık savaşı verdiğimizi dünya kamuoyuna açıklamak



7. Kuva-i Milliye'nin aşağıdakilerden hangisi karşısında başarısızlığa uğraması düzenli orduların kurulmasını zorunlu kılmıştır?

A) İngiltere

B) Yunanistan

C) Kuva-i İnzibatiye

D) Fransa

E) İç ayaklanmalar



8. Mustafa Kemal Milli Mücadelenin başladığı günlerde "İstanbul Anadolu'ya hakim değil bağlı olmak zorundadır." görüşünü savunuyordu.

Aşağıdakilerden hangisi bu doğrultuda sağlanan gelişmelerden biridir?

A) İstanbul hükümetinin kışkırtmaları sonucu ayaklanmalar çıkması

B) Amasya protokolünde yer alan kararların hükümet tarafından kabul edilmemesi

C) İstanbul hükümeti temsilcisinin Londra Konferansında söz hakkını TBMM temsilcisine bırakması

D) İstanbul hükümetinin Lozan Konferansı'na katılma kararı alması

E) Osmanlı Mebuslar Meclisi'nin Misak-ı Milli kararı alması üzerine İtilaf Devletleri'nin İstanbul'u işgal etmesi



9. Sovyet Rusya ile TBMM arasındaki ilk görüşmeler Mayıs 1920'de başladığı halde, TBMM ile ancak Birinci İnönü Muharebesi'nin kazanılmasından sonra 16 Mart 1921'de Moskova Antlaşması'nı imzalamıştır.

Sovyet Rusya'nın TBMM ile antlaşma imzalama konusunda yavaş davranması aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?

A) İtilaf Devletleri'nin TBMM'yi tanımaması

B) TBMM'nin İstanbul hükümetiyle ilişkilerini koparması

C) İtilaf Devletleri arasındaki görüş ayrılıklarının sona ermesi

D) Meclise yönelik ayaklanmaların devam etmesi

E) Rusya'nın Anadolu hareketinin başarısından endişe duyması



10. TBMM, I. İnönü Savaşı'ndan sonra Londra Konferansı'na katıldı. Konferans devam ederken Sovyet Rusya ile de Moskova'da görüşmeler yapıldı. TBMM Misak-ı Milli'nin Sovyet Rusya tarafından kabul edilmesini sağladı.

Bu bilgilere göre;

I. Doğu sınırında güvenlik sağlanmıştır.

II. Sevr Antlaşması'nın geçersizliği Sovyet Rusya tarafından kabul edilmiştir.

III. Düzenli ordu çalışmaları başlatılmıştır.

IV. TBMM dış politikada etkili olmaktadır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir?

A) I ve III B) III ve IV C) I, II ve IV

D) II ve III E) II ve IV



11. II. İnönü Zaferi'nden sonra beliren uygun ortamdan yararlanmak isteyen bazı komutanlar, batı cephesinin güneyindeki Yunan kuvvetlerini yok etmek için Aslıhanlar ve Dumlupınar'a doğru harekete geçtiler; ancak Yunan kuvvetlerini mevzilerinden söküp atmakta başarılı olamadılar.

TBMM ordularının bu başarısızlığı aşağıdakilerden hangisiyle açıklanabilir?

A) Saldırının geç başlatılmış olması

B) Ordunun İnönü Savaşları'nda büyük kayıplar vermesi

C) Yunanlıların İngilizlerden askeri destek alması

D) Türk ordusunun saldırı gücünde olmaması

E) Türk ordusunun ihtiyaçlarının yeterince karşılanamaması



12. Aşağıdakilerden hangisi, Kütahya-Eskişehir Savaşlarının sonuçlarından biri değildir?

A) Yunan birliklerinin Sakarya'ya kadar ulaşması

B) Sovyet Rusya ile Moskova Antlaşması'nın imzalanması

C) Meclis kararıyla Mustafa Kemal'in başkomutan seçilmesi

D) Mustafa Kemal'e üç ay süreyle meclis yetkilerinin verilmesi

E) Hükümet merkezinin Kayseri'ye taşınmasının düşünülmesi









CEVAP ANAHTARI________

1. B 2. A 3. E 4. E 5. A

6. A 7. B 8. C 9. E 10. C

11. D 12. B

GENELGELER, KONGRELER, MİSÂK-I MİLLÎ, İSTANBUL’UN İŞGÂLİ, TBMM’NİN AÇILMASI İLE İLGİLİ TEST SORULARI



1-Millî Mücâdele döneminde,

I. İngiliz ve Amerikan mandasının istenmesi

II. İşgâllerin mitinglerle protesto edilmesi

III. Kongrelerin toplanması

Faaliyetlerinden hangileri, Türk ulusunun başka ulusların yönetimi altına girmek istemediğini gösterir?

A)I B)II C)III D)I-III E)II-III



2-M. Kemâl, Amasya Görüşmelerinde, toplanması gereken son Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nın İstanbul dışında bir yerde toplanmasını istemiştir.

M. Kemâl’in yukarıdaki düşüncesinin haklılığı aşağıdakilerden hangisiyle anlaşılmıştır?

A)Misâk-ı Millî’nin kabûl edilmesiyle

B)TBMM’nin açılmasıyla

C)Amasya Görüşmelerinin yapılmasıyla

D)İstanbul’un işgâl edilmesiyle

E)İzmir’in işgâl edilmesiyle



3-“Hıristiyan unsurlara, siyâsî egemenlik ve sosyal dengemizi bozacak ayrıcalıklar verilemez.”

Erzurum Kongresi’nde alınan bu karar, Lozan Barış Antlaşması’nın aşağıdaki hangi hükmüyle gerçekleşmiştir?

A)Yabancı okullar D)Savaş tazminâtı E)Dış borçlar

B)Azınlıklar E)Batı sınırı



4-M. Kemâl, padişaha bağlı bir kurum olmasına rağmen, Meclis-i Mebusan’ın toplanmasını istemiştir.

Mustafa Kemâl’in, Mebusan Meclisi’nin toplanmasını istemesi, aşağıdakilerden hangisine dayandırılabilir?

A)Padişah ile ilişkilerini geliştirmek istemesine

B)İtilâf devletlerinin baskısını kırma düşüncesine

C)Anadolu’nun, siyâsı mücâdele ile işgâlden kurtulacağı inancına

D)Millet irâdesini yönetime yansıtma isteğine

E)İstanbul’un idâresini ele geçirme düşüncesine



5-I. Osmanlı Meclis-i Mebusanı’nın kapatılması

II. Amasya Görüşmeleri kararlarının İstanbul Hükûmeti tarafından uygulanmaması

III. İstanbul Hükûmeti’nin Sevr Antlaşması’nı imzalaması

Yukarıdakilerden hangileri, TBMM’nin Ankara’da açılması için siyâsî ve hukukî ortam hazırlamıştır?

A)I B)II C)III D)I-II E)II-III



6-I. Batı Trakya’nın geleceğinin yöre halkının kararına bırakılması

II. Kars, Ardahan ve Batum’da halk oylaması yapılması

III. Azınlıklara verilecek hakların komşu ülkelerdeki Türklere verilecek haklar oranında olması

Yukarıdakilerden hangileri Misâk-ı Millî’nin sınırlarla ilgili kararlarından biri değildir?

A)I B)II C)III D)I-II E)II-III



7-Aşağıdakilerden hangisi, 28 Ocak 1920’de yayınlanan Misâk-ı Millî’de yer almamıştır?

A)Azınlık hakları C)Boğazlar E)Sınırlar

B)Kapitülasyonlar D)Savaş tazminatı



8-Son Osmanlı Mebusan Meclisi’nde, Misâk-ı Millî kararlarının kabûl edilmesi İstanbul’un resmen işgâl edilmesine sebep olmuştur.

Aşağıdakilerden hangisi, İstanbul’un işgâlinin sonuçlarından biri değildir?

A)Mebusan Meclisi’nin fesh edilmesi

B)TBMM’nin açılmasına zemin hazırlaması

C)Sevr Antlaşması’nın yapılması

D)İstanbul’dan kaçan milletvekillerinin Ankara’da M. Kemâl’e katılmaları

E)Damat Ferit Paşa’nın yeniden sadrazam olması



9-Osmanlı Devleti’nin yabancılara verdiği kapitülasyonlara ilk tepki aşağıdakilerden hangisinde gösterilmiştir?

A)TBMM’de D)Sivas Kongresi’nde

B)Misâk-ı Millî’de E)Amasya Genelgesi’nde

C)Amasya Görüşmesi’nde



10-Hazırlık döneminde M. Kemâl, aşağıdakilerden hangisine karşı çıkmıştır?

A)Millî cemiyetlerin birleştirilmesine

B)Damat Ferit Paşa Hükûmeti’nin istifasına

C)Temsilciler Kurulu’nun oluşturulmasına

D)Mebuslar Meclisi’nin İstanbul’da toplanmasına

E)Amasya Görüşmesi’nin yapılmasına



11-M. Kemâl’in Kurtuluş Savaşı’nın başından beri en önemli amacı, millî güçleri birleştirmekti.

Aşağıdakilerden hangisi bu doğrultuda yapılan çalışmalardan değildir?

A)Sivas Kongresi’nin toplanması

B)Direniş cemiyetlerinin birleştirilmesi

C)TBMM’nin açılması

D)Balıkesir ve Alaşehir kongrelerinin toplanması

E)Düzenli ordunun kurulması



12-İstanbul Hükûmeti, Salih Paşa’yı Amasya’ya göndererek Temsilciler Kurulu adına M. Kemâl ile görüşmesini sağlamıştır.

Bu durum, aşağıdakilerden hangisinin göstergesidir?

A)İstanbul Hükûmeti’nin Temsilciler Kurulu’nu tanıdığının

B)İngiliz Muhipleri Cemiyeti’nin faaliyetlerinin yasaklandığının

C)Ankara’nın Millî Mücâdele’nin merkezi olduğunun

D)Paris Barış Konferansı kararlarının uygulandığının

E)İstanbul Hükûmeti’nin, tavrını Anadolu’ya göre düzenlemeye başladığının



13-Ankara’nın Millî Mücâdele’de merkez olarak seçilmesinde aşağıdakilerden hangisi etkili olmamıştır?

A)Bütün Anadolu’yu kontrol edebilecek bir konumda olması

B)Güvenli bir konumda bulunması

C)Ulaşım ve haberleşme yönünden elverişli olması

D)İstanbul’daki gelişmeleri daha yakından izleme imkânı olması

E)İlk direniş cemiyetlerinin Ankara’da kurulması



14-Amasya Genelgesi’nin aşağıdaki maddelerinden hangisi, Kurtuluş Savaşı’nın amaç ve yöntemini ortaya koymaktadır?

A)Her türlü etki ve denetimden uzak bir kurul oluşturulmalıdır

B)Sivas’ta bir millî kongre toplanacaktır

C)Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır

D)Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir

E)İstanbul Hükûmeti görevini yerine getirememektedir



15-Birinci TBMM’nin özellikleri arasında aşağıdakilerden hangisi gösterilemez?

A)Güçler birliği ilkesinin benimsenmesi

B)Meclis hükûmeti sisteminin uygulanması

C)Medenî Kanunu onaylaması

D)Meclis başkanının hükûmetin de başı olması

E)Yargı yetkisinin Meclis’in elinde olması



16-M. Kemâl’in, TBMM’ye 24 Nisan 1920’de verdiği önergede, “Hükûmet kurmak gereklidir” maddesi yer almıştır.

Bu durum, TBMM’nin hangi özelliğini göstermektedir?

A)Lâiklik C)Çağdaşlık E)Halkçılık

B)Kuruculuk D)Millî bağımsızlık



17-Birinci TBMM döneminde, Meclis, yürütme yetkisini aşağıdakilerden hangisinin kullanmasını uygun görmüştür?

A)Bağımsız mahkemeler D)Vekiller Heyeti

B)TBMM E)Komutanlar

C)Temsilciler Kurulu



18-İstanbul Hükûmeti, M. Kemâl’in bilinçlendirmeye çalıştığı Anadolu halkını etki altına alarak, Ankara Hükûmeti’nin, hiç bir yetkisi olmayan, boşlukta bir kuruluş durumunda olduğu izlenimini uyandırmak istemiştir.

İstanbul Hükûmeti’nin,

I. TBMM’ye karşı isyânları desteklemesi

II. Mebusan Meclisi’ni toplaması

III. Amasya Görüşmesi’ni kabûl etmesi

Faaliyetlerinden hangileri yukarıdaki amaca ulaşmaya yöneliktir?

A)I B)II C)III D)I-II E)II-III



19-Fransa, “Ermeni İntikam Alayı”nı kışkırtarak aşağıdaki şehirlerden hangisinde katliam yaptırmıştır?

A)Antalya C)Adana E)Erzurum

B)İstanbul D)Urfa







Cevap Anahtarı:



1-E 6-C 11-D 16-B

2-D 7-D 12-A 17-D

3-B 8-C 13-E 18-A

4-D 9-B 14-C 19-C

5-A 10-D 15-C

1. Boğazlar bölgesine egemen olmak isteyen İngiltere, TBMM’ye karşı çıkan,

I. Aznavur

II. Kuvva-i İnzibatiye

III. Millî aşireti

IV. Pontus Rum

Ayaklanmalarından hangilerini desteklemiştir?

A)I-II B)II-III C)II-IV D)I-III E)III-IV



2. Birinci TBMM’de çok farklı görüşte kişiler bulunmaktaydı.

Birinci Meclis’te görev yapan milletvekillerinin ortak amaçları aşağıdakilerden hangisidir?

A)Misâk-ı Millî’nin gerçekleştirilmesi

B)Lâik bir devletin kurulması

C)Kadınlara seçme-seçilme hakkının tanınması

D)Cumhuriyetin ilân edilmesi

E)Çok partili düzene geçilmesi



3. “TBMM’ye karşı ayaklananlar, varlığını inkâr edenler, vatan haini sayılacak ve gerekirse ölümle cezalandırılacaktır.”

Yukarıdaki karar, aşağıdakilerden hangisinde yer almıştır?

A)Teşkilât-ı Esâsîye Kanunu’nda D) Tekâlif-i Millîye emirlerinde

B)Amasya Görüşmesi’nde E) Hıyânet-i Vataniye Kanunu’nda

C)1924 Anayasası’nda



4. Türk Siyâsî hayatında olağan üstü durumlarda kurulan İstiklâl Mahkemeleri ilk kez hangi olaydan sonra çalışmaya başlamıştır?

A)TBMM’ye karşı isyânların çıkması D) Atatürk’e suikast girişimi

B)Erzurum Kongresi E) Şeyh Sait İsyânı

C)Sivas Kongresi



5. İtilâf (Anlaşma) devletleri ile Osmanlı Devleti arasında imzalanan Sevr Antlaşması,

I. Saltanat Şûrası

II. Mebusan Meclisi

III. TBMM

IV. Temsilciler Kurulu

Kurumlarından hangileri tarafından onaylanmıştır?

A)I B)II C)I-II D)I-IV E)III-IV



6. I. Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir

II. Yasama, yürütme yetkileri TBMM’ye aittir

III. Meclis başkanı hükûmetin de başkanıdır

Yukarıdakilerden hangileri Birinci TBMM’nin kuvvetler birliği ilkesini benimsediğini gösterir?

A)I B)II C)III D)I-II E)II-III



7. Aşağıdakilerden hangisi Sevr Antlaşması’nda alınan kararlardan biri değildir?

A)Suriye, Lübnan, ve Güneydoğu Anadolu Fransa’ya verilecek

B)Akdeniz Bölgesi İtalyanlara verilecek

C)İtilâf devletleri, güvenliklerini tehlikede gördükleri yerleri işgâl edebilecek

D)Kapitülasyonlar bütün devletlere tanınacak

E)Trakya ve İzmir’in egemenlik hakları Yunanistan’a verilecek



8. Yeni Türk Devleti’nin ilk anayasası aşağıdaki savaşların hangisinden sonra kabûl edilmiştir?

A)Ermenilerle savaş C) Büyük Taarruz E) II. İnönü Savaşı

B)I. İnönü Savaşı D) Sakarya Savaşı



9. Hıyânet-i Vataniye Kanunu’nun çıkarılmasında aşağıdakilerden hangisi etkili olmuştur?

A)Kuvva-i Millîyecilerin düzenli orduya karşı olmaları

B)İç isyânların yaygınlaşması

C)Sevr Antlaşması’nın imzalanması

D)Türk ordusunun Sakarya Nehri’nin doğusuna çekilmesi

E)Başkomutanlık Kanunu’nun çıkarılması



10.Birinci TBMM Dönemi’nde (23 Nisan 1920 – 11 Ağustos 1923) bakanlar Meclis tarafından tek tek seçilmekteydi.

Çoğu kez tıkanmaya yol açan bu yönteme, aşağıdakilerden hangisiyle son verilmiştir?

A)Kabine sistemine geçilmesiyle

B)1924 Anayasası’nın kabûl edilmesiyle

C)İç isyânların bastırılmasıyla

D)Başkomutanlık Kanunu’nun çıkarılmasıyla

E)İstiklâl Mahkemelerinin kurulmasıyla



11.Aşağıdakilerden hangisi, İstanbul Hükûmeti’nin TBMM’ye karşı mücadelesinde başvurduğu yöntemler arasında gösterilemez?

A)İsyânlar çıkarması

B)Anadolu halkını fetvalarla M. Kemâl’e karşı kışkırtması

C)İç isyânları desteklemesi

D)Kuvva-i Millîye birliklerini ayaklandırması

E)Anadolu halkını Ankara Hükûmeti’ne karşı mücadeleye çağırması



12.22 Haziran 1920’de taarruza geçen Yunanlılar kısa sürede Bursa-Uşak çizgisinin doğusuna kadar gelmişlerdir.

Yunanlıların kısa zamanda büyük bir başarı elde etmelerinde aşağıdakilerden hangisi etkili olmamıştır?

A)Türk ordusunun terhis edilmiş olması

B)Millî birliğin henüz gerçekleşmemiş olması

C)Çerkez Ethem’in isyân etmesi

D)Anadolu’da isyânların yaygınlaşması

E)Cephelerde henüz disiplin ve dayanışmanın sağlanamaması



13.I. Urfa

II. Antep

III. Maraş

Yukarıdaki iller aşağıdaki devletlerden hangisiyle yapılan mücadeleden sonra kurtarılmıştır?

A)Ermenistan B)İtalya C) Fransa D) Rusya E) İngiltere



14.Kapitülasyonların kaldırılmasını ilk kabûl eden Avrupa devleti aşağıdakilerden hangisidir?

A)Fransa B)İngiltere C) İtalya D)Yunanistan E) Sovyet Rusya



15.Londra Konferansı’ndan sonra TBMM’nin temsilcisi Bekir Sami Bey, Fransa ve İtalya ile ikili antlaşmalar yapmıştır. Fakat bu antlaşmalar TBMM tarafından onaylanmamıştır.

TBMM’nin bu antlaşmaları onaylamamasının en önemli sebebi aşağıdakilerden hangisidir?

A)Fransa ile savaşın devam etmesi

B)İstanbul Hükûmeti’nin kabûl etmemesi

C)Mondros Ateşkes Antlaşması’na ters düşmesi

D)Bağımsızlık ilkesine ters düşmesi

E)Sovyet Rusya’nın izin vermemesi



16.TBMM İstiklâl Marşı’nı aşağıdaki olayların hangisinden sonra kabûl etmiştir?

A)Cumhuriyetin ilânı D)Büyük Taarruz

B)Sakarya Savaşı E)I. İnönü Savaşı

C)Saltanatın kaldırılması



17.Aşağıdakilerden hangisi I. İnönü Savaşı’nın sonuçları arasında sayılamaz?

A)İsmet İnönü’nün generalliğe yükselmesi

B)Ankara’da TBMM’nin açılması

C)Londra Konferansı’nın toplanması

D)Düzenli orduya olan güvenin artması

E)Düşman kuvvetlerinin oyalanması







Cevap Anahtarı:



1-A

2-A 12-C

3-E 13-C

4-A 14-E

5-A 15-D

6-E 16-E

7-C 17-B

8-B

9-B

10-A

11-D

CUMHURİYET DÖNEMİ-İNKILAPLAR İLE İLGİLİ TEST SORULARI (1)



1. TBMM'nin 1 Kasım 1922’de saltanatı kaldırması üzerine sadece halife unvanı kalan Vahdettin ülke/i terk edince Abdülmecit TBMM tarafından halife seçildi. Meclis, Abdülmecit'ten "Halife" dışında unvan kullanmamasını istedi.

Bu bilgiler,

I. Halifelik, saltanatın kaldırılmasından sonra da devam etmiştir.

II. TBMM, en üstün otorite olduğunu kanıtlamıştır.

III. Halife devlet ve din başkanlığı görevini birlikte yürütmektedir.

IV. Son Osmanlı padişahı Vahdettin'dir

gibi yargılardan hangilerine kanıt olarak gösterilebilir?

A) I ve III B) II ve III C) III ve IV

D) I, II ve III E) I, II ve IV



2. Milli Mücadele döneminde yeni Türk devleti kurulurken cumhuriyetin resmen ilanı daha sonraya bırakılmıştır.

Bu durumun nedeni olarak, aşağıdakilerden hangisi savunulabilir?

A) Milli mücadeleyi başarıya ulaştırarak bağımsızlığı sağlamak

B) Siyasi partilerin kurulmasını beklemek

C) Halkın cumhuriyet yönetimine uyum sağlamasını beklemek

D) Milletvekillerinin cumhuriyet rejimine uyum sağlamasına zaman vermek

E) Güçler birliği esasını benimsemek



3. Cumhuriyetin ilanı ile aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmemiştir?

A) Rejimin adının konulması

B) Çok partili döneme geçilmesi

C) Devlet başkanlığı sorununun çözülmesi

D) Hükümet kurulmasının kolaylaşması

E) Meclis hükümeti sisteminden kabine sistemine geçilmesi



4. Cumhuriyetin ilan edilmesi Kurtuluş Savaşı süresince yürütülen yönetimin adının verilmesiydi. Yani var olan bir sistemin sadece adı konmuş oluyordu.

Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'de cumhuriyetin ilan edilmesinin gerekçelerinden biri olarak gösterilemez?

A) Hilafetin kaldırılması

B) TBMM'nin açılması

C) Saltanatın kaldırılması

D) Egemenliğin milletin eline geçmiş olması

E) Saltanat yönetiminin ülkenin sorunlarını çözmede yetersiz kalması



5. Mustafa Kemal, tarihte yaşanan olumsuz gelişmelerden sonuçlar çıkarmış ve Osmanlı Devletinin düştüğü hataları iyi değerlendirmişti.

Buna göre, Osmanlı Devleti'nde görülen aşağıdaki gelişmelerden hangisinin Mustafa Kemal'in orduyu günlük politikadan uzaklaştırma kararı vermesinde etkili olduğu söylenebilir?

A) Trablusgarp Savaşı

B) Mondros Ateşkesi'nin imzalanması

C) 31 Mart Olayı

D) Balkan Savaşları

E) II. Meşrutiyetin ilanı



6. Atatürk döneminde çok partili demokrasiye geçme denemeleri yapılmış, fakat başarılı olunamamıştır.

Çok partili döneme geçme girişimleri hangi amaca yöneliktir?

A) Devletçiliğin güçlenmesi

B) Laiklik anlayışının yerleşmesi

C) Halkın görüşlerinin meclise daha fazla yansıtılması

D) Halife yanlılarının çalışmalarının engellenmesi

E) Halkın bu konudaki isteklerinin yerine getirilmesi



7. Türkiye Cumhuriyeti döneminde;

- Çok partili döneme geçişin ilk denemesi olan Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası Şeyh Sait Ayaklanması nedeniyle kapatılmıştır.

- Serbest Cumhuriyet Fırkası ise kuruluşundan kısa bir süre sonra, inkılap karşıtlarının toplandığı bir kurum haline gelince, kurucusu tarafından kapatılmıştır.

Bu bilgiler, aşağıdakilerden hangisine kanıt olarak gösterilebilir?

A) İngiltere'nin Türkiye'deki çok partili düzen çalışmalarını engellemek istediğine

B) Halkın inkılaplara karşı çıktığına

C) Lozan Antlaşması'nın koşullarına uyulmadığına

D) Halkta çok partili döneme geçiş için yeterli birikimin olmadığına

E) Mustafa Kemal'in cumhurbaşkanlığına tepki gösterildiğine



8. Aşağıdakilerden hangisinin, "Egemenlik kayıtsız-şartsız millete aittir." ilkesi doğrultusunda gerçekleştirilen bir inkılâp olduğu savunulabilir?

A) Türk Medeni Kanunu'nun kabul edilmesi

B) Meclis hükümeti sisteminden kabine sistemine geçilmesi

C) Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınması

D) Soyadı Kanunu'nun çıkarılması

E) Türk Tarih ve Türk Dil Kurumları'nın kurulması



9. Aşağıdakilerden hangisi Türkiye'de laik devlet düzenine geçişin ilk aşaması olarak kabul edilebilir?

A) Medreselerin kapatılması

B) Şer'iye Vekaleti'nin kaldırılması

C) Saltanatın kaldırılması

D) Hafta sonu tatilinin değiştirilmesi

E) Tekke ve zaviyelerin kapatılması



10. II. Mahmut döneminde yeniçeri ocağının kaldırılmasından sonra bektaşi tekkeleri de kapatıldı. Bu uygulamanın amacı, yeniçerilerin buralarda toplanarak çeşitli girişimlerde bulunmalarını engellemek idi.

Türkiye'de, Şeyh Sait Ayaklanmasından sonra yapılan aşağıdaki çalışmalardan hangisinin bu uygulama ile benzerlik taşıdığı savunulabilir?

A) Halifeliğin kaldırılaması

B) Medreselerin kapatılması

C) Medeni Kanun'un kabul edilmesi

D) Serbest Cumhuriyet Fırkası'nın kapatılması

E) Tekke ve zaviyelerin kapatılması



11. Aşağıdakilerden hangisinin halifeliğin kaldırılmasıyla ilgisi yoktur?

A) Tevhid-i Tedrisat Yasası'nın çıkarılması

B) Diyanet İşleri Başkanlığının kurulması

C) Medeni Kanun'un kabul edilmesi

D) Kabine sistemine geçilmesi

E) Şer'iye ve Evkaf Vekaleti'nin kaldırılması



12. Cumhuriyet döneminde görülen;

I. Halifeliğin kaldırılması

II. Medeni Kanun'un kabul edilmesi

III. Yeni Türk harflerinin kullanılması

IV. Türk Tarih Kurumu'nun açılması

V. Soyadı Kanunu'nun çıkarılması

gibi gelişmelerden hangileri, laik devlet düzenini gerçekleştirme amacına yönelik çalışmalar yapıldığının kanıtıdır?

A) I ve M B) II ve III C) III ve IV

D) IV ve V E) I, III ve V







CEVAP ANAHTARI________

1. E 2. A 3. B 4. A 5. D

6. C 7. D 8. C 9. C 10. E

11. D 12. A

İNKILAPLAR VE ÖZELLİKLERİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI (2)



21.Aşağıdakilerden hangisi, Atatürk’ün eğitim programının dayandığı temel ilkelerden biri değildir?

A)Eğitimde millî bir nitelik olmalıdır

B)Dînî eğitim ön plânda tutulmalı, ancak bilimselliğe de yer verilmelidir

C)Eğitim karma, işe dayalı ve disiplinli şekilde verilmelidir

D)Eğitim bilimsel verilere göre düzenlenmelidir

E)Eğitim ve öğretimde, zümre veya kültür farklılıkları ortadan kaldırılarak birlik sağlanmalıdır



22.1926’da çıkartılan Kabotaj kanunu ile ulaşılmak istenen amaç, aşağıdakilerden hangisidir?

A)1.Beş Yıllık Kalkınma Plânı’nı uygulamak

B)Tarımı geliştirmek

C)Sanayiyi geliştirmek

D)Millî denizciliği geliştirmek

E)Duyun-u Umûmîye’nin sona erdirilmesini sağlamak



23.Aşağıdakilerden hangisi, 1924’te kabûl edilen Tevhid-i Tedrisat Kanunu ile ilgili değildir?

A)Eğitim ve öğretim birliğinin sağlanması

B)Eğitim – öğretim işlerinin devlet denetimine alınması

C)İlk öğretimin yalnız erkek çocuklar için zorunlu tutulması

D)Eğitim – öğretimin lâik şekle dönmesi

E)Eğitim – öğretimin çağdaşlaşması



24.Türk Dil Kurumu’nun açılma sebepleri arasında, aşağıdakilerden hangisi bulunmaz?

A)Türkçeyi olumsuz etkileyen yabancı sözcüklerden arındırmak

B)Türkçeyi kolay anlaşılan ve işlek bir dil hâline getirmek

C)Türkçeyi uluslar arası bilim dili hâline getirmek

D)Türkçeyi kendi kaynaklarıyla zenginleştirmek

E)Türkçeyi Batı dilleriyle kaynaştırmak



25.I.Cumhuriyet ilkeleri ile bağdaşmaması

II.Abdülmecit Efendi’nin devlet başkanı gibi davranması

III.Bazı siyâsî çevrelerin eskiye dönme düşüncesi

Yukarıda verilenler, aşağıdaki inkılaplardan hangisinin yapılmasına ortam hazırlamıştır?

A)Saltanatın kaldırılması

B)Tevhid-i Tedrisat Kanunu’nun kabûl edilmesi

C) Halifeliğin kaldırılması

D)Erkan-ı Harbiye Umûmî Vekâleti’nin kaldırılması

E)Diyanet İşleri başkanlığı’nın kurulması



26.Atatürk’ün sağlığında gerçekleştirilen son inkılâp, aşağıdakilerden hangisidir?

A)Tekke ve zâviyelerin kapatılması

B)Medenî Kanun’un kabûl edilmesi

C)Yabancı okulların denetim altına alınması

D)Milâdî Takvim’in kullanılmaya başlaması

E)Soyadı Kanunu’nun çıkartılması



27. 1925’te Kıyafet Kanunu çıkartılmıştır.

Bu kanunla ulaşılmak istenen amaç, aşağıdakilerden hangisidir?

A)Batılı devletlerin Türkiye ile ilgili yanlış düşüncelerini değiştirmek ve aralarına almalarını sağlamak

B)Yönetimde lâikleşmeyi sağlamak

C)Millî kıyafet kültürünü yaşatmak

D)Türkiye’nin İslâmiyetten uzaklaştığını kanıtlamak

E)Kıyafetleri dînî inançlara göre yeniden düzenlemek



28.Batı ile ekonomik ilişkilerin kolaylaşması için yapılan gelişmeler arasında, aşağıdakilerden hangisi yer almaz?

A)Türk Dil Kurumu’nun açılması

B)Milâdî Takvim’in kabûl edilmesi

C)Uluslar arası rakamların kabûl edilmesi

D)Hafta tâtilinin değiştirilmesi

E)Yeni ölçü birimlerinin uygulanması



29.Aşağıdakilerden hangisi, yeni Türk alfabesinin kabûl edilmesinin sebeplerinden biri değildir?

A)Arap alfabesinin Türk dilinin yapısına uymaması

B)Konuşma dili ile yazı dili arasında fark olması

C)Okuma – yazma oranının arttırılmak istenmesi

D)Batı ile ekonomik ilişkileri geliştirme amacının güdülmesi

E)Bilimsel gelişmelerin yakından izlenmek istenmesi



30.Aşağıdakilerden hangisi, halifeliğin kaldırılmasıyla ilgili değildir?

A)Lâkliğin önündeki en önemli engel kaldırılmıştır

B)Anayasal yönetime geçişi sağlamıştır

C)Çağdaş bir toplumun oluşmasına zemin hazırlanmıştır

D)İnkılâplar hız kazanmıştır

E)Osmanlı hanedanı yurt dışına gönderilmiştir



31.Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye’de yaşanan lâikleşme aşamalarından biri değildir?

A)Şeriye ve Evkaf Vekâleti’nin kaldırılması

B)Maarif Teşkilâtı Hakkında Kanun’un çıkarılması

C)Tekke ve zâviyelerin kapatılması

D)Medenî Kanun’un kabûl edilmesi

E)Kabotaj Kanunu’nun kabûl edilmesi



32.Kamu yararını doğrudan ilgilendiren işletmeleri millîleştirmekle yeni kurulan cumhuriyet hükûmetleri hangi amacı hedeflemişlerdir?

A)Millî ekonominin dış rekabete hazır hale gelmesi

B)Burjuva sınıfının güçlendirilmesi

C)Millî ekonomiyi yabancı sermayeden arındırma düşüncesi

D)Kamu harcamalarındaki açığı kapatma düşüncesi

E)Ülkeyi kültür emperyalizminden koruma düşüncesi



33.Cumhuriyet Türkiyesi’nin ilk yıllarında ekonomik alanda temel tüketim mallarının ve önemli hizmetlerin devlet tarafından gerçekleştirilmesindeki temel etken aşağıdakilerden hangisidir?

A)Halkın elinde yeterli sermayenin bulunmaması

B)Yabancı sermayenin ülkeye girmesini engelleme düşüncesi

C)Sermaye sınıfının yeni rejimi tehdit etme olasılığı

D)özel girişimcinin mal varlığını yurt dışına çıkarmasını önleme

E)Ülke ekonomisinin azınlıklar tarafından yönlendirilmesi



34.Cumhuriyetle birlikte yapılan değişimlerden biri de ölçülerde gerçekleştirilmiştir.

Bu değişiklik, aşağıdaki ilişkilerin hangisinde Türk Devleti’ne kolaylık sağlamıştır?

A)Siyâsî C)Kültürel E)Eğitim

B)Diplomatik D)Ekonomik



35.Cumhuriyetin ilk yıllarında tarımla ilgili alınan hangi önlem Türk köylüsünün ekonomik ve sosyal açıdan gelişmesini sağlamıştır?

A)Köylüye faizsiz borç para verilmesi

B)Toprak reformu yapılması

C)Çağdaş tarım konusunda üreticinin bilinçlendirilmesi

D)Âşâr vergisinin kaldırılması

E)Bilimsel tarıma geçişin sağlanması



36.Aşağıdakilerden hangisi Cumhuriyet’in ilânından önce Avrupalılar tarafından kurulmuş, Cumhuriyet sonrasında da varlığını sürdürmüştür?

A)Ziraat Bankası C)Etibank E)Yapı ve Kredi Bankası

B)Osmanlı Bankası D)İş Bankası



37.Misâk-ı İktisadî İlkesi, aşağıdakilerin hangisiyle kabûl edilmiştir?

A)Cumhuriyet’in ilânı ile

B)Âşâr vergisinin kaldırılması ile

C)Toprak reformunun yapılması ile

D)Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun yayınlanması ile

E)1.İzmir İktisat Kongresi kararları ile



38.1929 Dünya Ekonomik bunalımı, hangi özelliğinden dolayı Türkiye’yi diğer ülkeler kadar olumsuz etkilememiştir?

A)Cumhuriyet rejimi olmasından

B)Lâik devlet olmasından

C)Tarım ülkesi olmasından

D)Batılılaşmakta olmasından

E)Sanayileşmekte olmasından



39.1926’da Türk medenî Kanunu’nun yürürlüğe girmesiyle aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmemiştir?

A)Kadınlara meslek seçme hakkı tanındı

B)Kadınlara boşanma hakkı verildi

C)Miras kanununda kadın – erkek eşitliği sağlandı

D)Mahkemelerde tanık olmada kadın – erkek eşitliği sağlandı

E)Patrikhanenin dünya işleriyle ilgili yetkileri kaldırıldı



40.Aşağıdakilerden hangisi, Kemalist Ekonomi Politikası” denilen, Atatürk’ün ekonomi anlayışının özelliklerinden biri değildir?

A)Halkın, ayrım yapılmaksızın yaşam düzeyinin yükseltilmesi

B)Demir – Çelik Fabrikası’nın Ruslara yaptırılması

C)Ekonomik ve toplumsal kalkınmanın bir bütün olarak algılanması

D)Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun çıkartılması

E)Denk bütçe yapılarak enflasyonun engellenmesi





Cevap Anahtarı:



21-B 31-E

22-D 32-C

23-C 33-A

24-E 34-D

25-C 35-D

26-E 36-B

27-A 37-E

28-A 38-C

29-D 39-E

30-B 40-E

ATATÜRK İLKELERİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI



1. Cumhuriyetçilik ilkesi ile ilgili doğru veya yanlış bazı yargılar şunlardır:

I. Halkçılık ile yakından ilgilidir.

II. Belli bir grubun devleti anlamındadır.

III. Ulusal egemenliğe dayalıdır.

IV. Milliyetçilik ile bütünleşir.

V. Laiklik ilkesini de beraberinde getirir. Bu yargılardan hangileri doğrudur?

A) I ve II B) III ve V C) II ve V

D) I, III ve IV E) I, II ve V



2. Aşağıdakilerden hangisi, Atatürk'ün cumhuriyet ve cumhuriyetçilik anlayışı ile bağdaşan kavramlardan biri değildir?

A) Demokrasi

B) Ulusal egemenlik

C) Bağımsızlık

D) Halkçılık

E) Ümmetçilik

3. Cumhuriyet döneminde;

I. Latin harfleri kabul edilmiştir.

II. Yeni rakamlar kullanılmaya başlanmıştır.

III. Türk Dil Kurumu açılmıştır.

IV. Türk tarihi bilimsel olarak araştırılmaya başlanmıştır.

Bunlardan hangileri, milliyetçilik anlayışını geliştirme çabaları içinde gösterilemez?

A) III ve IV B) Yalnız I C) I ve II

D) Yalnız II E) II ve III



4. 1934 yılında kabul edilen bir kanunla, kişi adlarının yanında kullanılan ve toplum içindeki bazı derece ve ayrıcalık durumlarını belirten unvanlar kaldırıldı.

Bu yenilik yeni Türk devletinin öncelikle hangi özelliğini gösterir?

A) Halkçı olma

B) Cumhuriyetçi olma

C) Laik olma

D) Ulusal olma

E) Devletçi olma



5. Halkçılık; Türk toplumunun eşit haklara sahip olmasını amaçlayan bir ilkedir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisinin halkçılık ilkesine uygun olmadığı söylenebilir?

A) Türk Medeni Kanunu'nun kabul edilmesi

B) Kadınlara seçme ve seçilme hakkı tanınması

C) İlköğretimin zorunlu ve devlet okullarında parasız olması

D) Azınlıkların medeni hukukla ilgili işlemlerinin patrikhaneler aracılığıyla yürütülmesi

E) Aşar vergisinin kaldırılması



6. Laiklik ilkesinin esası din ve devlet işlerinin ayrılmasını sağlamak, din ve inanç özgürlüğü getirmektir.

Bu tanıma göre aşağıdakilerden hangisi laiklik ilkesinden beklenen sonuçlardan biri olamaz?

A) Din ve mezhep çatışmalarını önlemek

B) İbadetlerin güven içinde yapılmasını sağlamak

C) Dinin çıkar aracı olarak kullanılmasını önlemek

D) Topluma çağdaş nitelik kazandırmak

E) Harf devriminin benimsenmesini sağlamak



7. Yeni Türk devleti sanayinin gelişmesi için Teşvik-i Sanayii Kanunu'nu uygulamış ancak bundan bir sonuç alınamayınca devletçilik ilkesi doğrultusunda ekonomik atılımlar gerçekleştirmiştir.

Bu açıklamaya göre, devletçilik ilkesinin temel amacı aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sanayinin gelişmesini sağlamak

B) Özel sektörü ortadan kaldırmak

C) Yabancı sermayeden yararlanmak

D) Dış ticareti denetlemek

E) Özel sektörle birlikte tarımsal kalkınmayı sağlamak



8. Atatürk inkılapları, günün koşullarına göre kendini yenileyen ve sürekli gelişmeyi amaçlayan bir düşünce sistemi üzerine kurulmuştur.

Bu açıklamaya göre, aşağıdakilerden hangisi inkılapçılık anlayışına uygun değildir?

A) Çağdaş eğitim sistemiyle ilgili yasalar çıkarmak

B) Teknolojik gelişmelere uyum sağlamak

C) Halka eşit bir şekilde seçme ve seçilme hakkı tanımak

D) Hukukun üstünlüğü ilkesini uygulamak

E) Kendi ulusunu diğer uluslardan üstün görmek



9. Cumhuriyetin ilanından sonra gerçekleştirilen uygulamalardan bazıları şunlardır:

I. Halifeliğin kaldırılması

II. Türk Tarih ve Türk Dil Kurumlarının oluşturulması

III. Bilime ve çağa uygun sürekli gelişen yenilikler yapılması

Bu uygulamaların Atatürk ilkeleriyle ilişkisi aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir?

I II III

A) Cumhuriyetçilik Laiklik İnkılapçılık

B) Laiklik Milliyetçilik Halkçılık

C) Halkçılık Devletçilik Cumhuriyetçilik

D) Laiklik Milliyetçilik inkılapçılık

E) Cumhuriyetçilik inkılapçılık Milliyetçilik



10. Aşağıdakilerden hangisi ulusal egemenlik ilkesiyle bağdaştırılamaz?

A) Yöneticilerin seçimle belirlenmesi

B) Ekonominin yabancı sermaye denetiminde olması

C) Herkesin yasalar karşısında eşit tutulması

D) Yönetimin temel yasalara dayandırılması

E) Kişi haklarının güvence altına alınması



11. Amasya Genelgesi'nin yayınlanmasından sonra Anadolu'nun çeşitli yerlerinden gelen temsilciler, Sivas'ta toplanan kongrede, işgallere karşı mücadele edilmesi kararı almışlardır.

Bu durum, Atatürk'ün aşağıdaki ilkelerinden hangisinin Türk ulusunca benimsenmiş olduğunun göstergesidir?

A) Yurtta barış, dünyada barış

B) Ulusal egemenlik

C) Bağımsızlık

D) Akılcılık ve bilimsellik

E) Laiklik



12. - "Savaş zorunlu ve hayati olmalıdır. Öldüreceğiz diyenlere karşı ölmeyeceğiz diye savaşa girebiliriz. Ancak, millet hayatı tehlikede değilse savaş cinayettir."

Atatürk bu sözleriyle aşağıdaki ilkelerden hangisinin önemini vurgulamaktadır?

A) Akılcılık ve bilimsellik

B) Çağdaşlık ve batılılaşma

C) Ulusal egemenlik

D) Yurtta ve dünyada barış

E) Milli birlik ve beraberlik







CEVAP ANAHTARI________

1. D 2. E 3. C 4. A 5. D

6. E 7. A 8. E 9. D 10. B

11. C 12. D

DIŞ POLİTİKA-ATATÜRK İLKELERİ İLE İLGİLİ TEST SORULARI (1)



1. Mustafa Kemal, Kurtuluş Savaşı'na önderlik yaparak yurdumuzu işgalden kurtardı. Cumhuriyet esasına dayalı yeni bir devlet kurulmasına öncülük yaptı.

Yeni Türk devletinin izlediği dış politikanın esası aşağıdakilerden hangisidir?

A) Birleşmiş Milletler'in isteklerini gerçekleştirmek

B) Akdeniz'de üstün durumda olmak

C) Ulusal sınırlar içinde bağımsız yaşamak

D) Komşu ülkelerin istekleri doğrultusunda sınırları belirlemek

E) Yayılmacı bir siyaset izlemek



2. Türkiye Cumhuriyeti Türkiye, bağımsız bir devlet olarak kendi vatandaşlarının eğitiminden sorumludur." ilkesi doğrultusunda, aşağıdakilerden hangisini görüşme konusu yapmayacağını açıklamıştır?

A) Yabancı okullar

B) Medreselerin kapatılması

C) Üniversiteler Kanunu

D) Tekke ve Zaviyelerin kapatılması

E) Maarif Teşkilatı ile ilgili kanun



3. "Dış siyasette güçlü ve sözü geçer olmanın önkoşulu içte de güçlü olmaktır."

Türkiye'de cumhuriyet döneminde;

I. Yabancı okullar

II. Musul

III. Boğazlar

gibi sorunlardan hangilerinin çözümü, bu yargıya olumsuz örnek oluşturmaktadır?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II

D) I, II ve III E) Yalnız III



4. "Sömürgecilik ve emperyalizm ortadan kalkmalı ve yerlerine uluslararasında renk, ulus, din ve dil ayrımı gözetmeyen bir uyum ve işbirliği egemen olmalıdır."

Atatürk'ün bu konuşmasında, Almanya ve İtalya'nın aşağıdaki özelliklerinden hangisine karşı bir tepki olduğu söylenemez?

A) Saldırgan politikalar izlemeleri

B) Sömürgecilik yarışını hızlandırmaları

C) Dünya barışını tehlikeye düşürmeleri

D) Milletler Cemiyeti üyesi olmaları

E) İnsan haklarına ters düşen uygulamalar yapmaları



5. Türkiye'de Atatürk döneminde dış politikada yaşanan gelişmelerden bazıları şunlardır;

. I. 1932'de Milletler Cemiyeti'ne üye olmuştur.

II. 1934'te Balkan Antantı'nın 1937'de Sadabad Paktı'nın kurulmasına öncülük yapmıştır.

III. 1936'da Montrö Sözleşmesi ile Boğazların yönetimini üstlenmiştir.

Bunlardan hangileri, "Misak-ı Milli" ilkelerinin gerçekleştirilmesine yönelik girişimlerdir?

A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III

D) I ve II E) II ve III



6. Almanya ve İtalya'nın saldırgan politikalar izlemesi sonucu Fransa, Suriye üzerindeki manda yönetimini kaldırmak zorunda kaldı.

Bu karar, aşağıdakilerden hangisinin çözümünde etkili olmuştur?

A) Savaş tazminatı

B) Musul sorunu

C) Dış borçlar

D) Nüfus değişimi

E) Hatay sorunu



7. Cumhuriyet; halkın kendi iradesiyle seçtiği kişiler aracılığıyla yönetilmesidir.

Bu tanıma göre, aşağıdakilerden hangisi cumhuriyetçilik ilkesi doğrultusunda yapılan çalışmalardan biri değildir?

A) TBMM'nin açılması

B) Eğitim ve sağlık hizmetlerinin devlet tarafından yürütülmesi

C) Teşkilat-ı Esasi'ye Kanunu'nun kabul edilmesi

D) Saltanatın kaldırılması

E) Siyasi partilerin kurulması



8. Yeni Türk devletinde cumhuriyet döneminde görülen;

I. Medeni Kanunun kabul edilmesi

II. Türk Dil Kurumu'nun kurulması

III. Ağırlık ve uzunluk ölçülerinin değiştirilmesi

IV. Tekke ve Zaviyelerin kapatılması

V. Öğretimin birleştirilmesi

VI. Soyadı Kanunu'nun kabul edilmesi

gibi gelişmelerden hangileri "milliyetçilik" ile doğrudan ilişkilidir?

A) I ve II B) III ve IV C) V ve VI

D) I ve VI E) II ve V



9. Yeni Türk devletinde;

I. 10 Nisan 1928'de Anayasa'dan "Devletin dini İslam’dır." maddesinin çıkarılması

II. 1934'te çıkarılan bir yasa ile toplumsal sınıf ve ayrıcalıkları belirten unvanların yasaklanması

gibi inkılaplar, aşağıdaki ilkelerden hangileri doğrultusunda gerçekleştirilmiştir?

I II

A) Milliyetçilik Devletçilik

B) Laiklik Halkçılık

C) Halkçılık Cumhuriyetçilik

D) Cumhuriyetçilik Laiklik

E) Laiklik Milliyetçilik



10. Yeni Türk devletinde;

I. Halkın kanunlar önünde eşit olması

II. Eğitim, sağlık ve sosyal hizmetlerin herkese eşit olarak götürülmesi

III. Yönetime tüm halkın katılması

gibi özellikler Atatürk ilkelerinden hangisi ile ilgilidir?

A) Halkçılık

B) Milliyetçilik

C) Devletçilik

D) Laiklik

E) Akılcılık ve bilimsellik



11. Atatürk, aşağıdaki ilkelerden hangisiyle gelecekte kendisinin de aşılmasının yolunu göstermiş, devlet ve toplum yapısının sürekli olarak yenilenmesi gerektiğine işaret etmiştir?

A) Laiklik B) Devletçilik C) Ulusçuluk

D) Cumhuriyetçilik E) İnkılapçılık



12. Yeni Türk devleti'nde,

I. Medeni Kanunun kabulü

II. Harf inkılabı

III. Türk Tarih Kurumu'nun açılması

IV. Dil inkılabı

V. Kılık kıyafet inkılabı

gibi inkılaplardan hangileri "çağdaşlaşma ve batılılaşma" ilkesine yöneliktir?

A) I, II ve V B) I, II ve IV

C) II, III ve IV D) III, IV ve V

E) I, II ve III









CEVAP ANAHTARI

1. C 2. A 3. B 4. D 5. C

6. E 7. B 8. E 9. B 10. A

11. E 12. A

ÇOK PARTİLİ DÖNEME GEÇİŞ DENEMELERİ, ATATÜRK DÖNEMİ’NDE TÜRKİYE’NİN DIŞ POLİTİKASI İLE İLGİLİ TEST SORULARI (1)



1. Aşağıdakilerden hangisi II.TBMM’nin gerçekleştirdiği uygulamalardan biri değildir?

A)Cumhuriyetin ilân edilmesi

B)Halifeliğin kaldırılması

C)Ankara’nın başkent olması

D)Lozan Antlaşması’nın onaylanması

E)Hıyanet-i Vataniye Kanunu’nun çıkartılması



2. Liberal ekonominin Türkiye için daha yararlı olduğunu savunan Cumhuriyetçilerin, “Devletçilik” ilkesini hayata geçirmelerinin sebebi, aşağıdakilerden hangisidir?

A)Millî birlik ve beraberliğin sağlanmasının gecikmesi

B)Özel teşebbüsün sanayileşmeyi gerçekleştirememesi

C)Lâik devlet kurumlarının oturtulamaması

D)Dışa bağımlılıktan kurtulmak istenmesi

E)Ham madde kaynaklarının yetersiz olması



3. Atatürk Dönemi’nde çoğulcu demokrasinin gerçekleşebilmesi için, bizzat onun isteği ile siyâsî parti kuran devlet adamı aşağıdakilerden hangisidir?

A)Ali Fethi (Okyar) C)Celâl (Bayar) E) Kâzım (Karabekir)

B)Adnan (Adıvar) D)Fevzi (Çakmak)



4. İç ve dış sebepleri dikkate alındığında, aşağıdakilerden hangisinin Şeyh Sait İsyânı’nın çıkışında etkili olduğu söylenemez?

A)TBMM’nin açılmasını engellemek

B)Cumhuriyet yönetiminin yerine eski düzene geri dönmek

C)Musul çevresinin Irak’a bırakılmasını sağlamak

D)Lâik amaçlı inkılâplara engel olmak

E)TBMM’yi ve Atatürk’ü halkın gözünden düşürmek



5. I.Patrikhanelerin din dışındaki görevleri sona erdirildi

II “Ümmet” toplumundan “Millet” toplumuna geçildi

III.Çağdaş-lâik hukuk kuralları uygulandı

Yukarıdaki gelişmeler, aşağıdakilerden hangisinin sonucudur?

A)Lozan Antlaşması’nın

B)Medenî Kanun’un kabûlünün

C)1924 Anayasası’nın

D)Halifeliğin kaldırılmasının

E)Şeriye ve Evkaf Vekâleti’nin kapatılmasının



6. Aşağıdakilerden hangisi, diğerlerinden sonra gerçekleştirilmiştir?

A)Ölçü aletlerinin değiştirilmesi

B)Osmanlı Hanedanı’nın yurt dışına çıkartılması

C)Takrir-i Sükûn Kanunu’nun hazırlanması

D)Medenî kanun’un uygulamaya konulması

E)I.Beş Yıllık kalkınma Plânı’nın uygulanması



7. Aşağıdaki kanunlardan hangisi, 3 Mart 1924’te kabûl edilmiştir?

A)Takrir-i Sükûn D)Tevhid-i Tedrisat

B)Teşvik-i Sanayi E)Hıyanet-i vataniye

C)Ceza Muhakemeleri Usulü



8. Cumhuriyetin ilân edilmesi ile Kabine Sistemi’ne geçilmiş, Meclis Başkanlığı ve Başbakanlık görevleri birbirinden ayrılmıştır.

Bu görevleri üstlenen ilk kişiler aşağıdakilerden hangisidir?

Meclis Başkanı Başbakan

A)İsmet (İnönü) - İsmet (İnönü)

B)M. Kemâl (Atatürk) - Fevzi (Çakmak)

C)Ali Fethi (Okyar) - Celâl (Bayar)

D)Ali Fethi (Okyar) - İsmet (İnönü)

E)Ali Fuat (Cebesoy) - Kâzım (Karabekir)



9. Aşağıdakilerden hangisi II.TBMM’nin gerçekleştirdiği uygulamalardan biri değildir?

A)Ankara’nın başkent olması

B)Lozan Antlaşması’nın onaylanması

C)1924 Anayasası’nın kabûl edilmesi

D)İstiklâl Marşı’nın kabûl edilmesi

E)Çok partili hayata geçiş denemesinin yapılması



10.Toplumsal hayatın düzenlenmesi için gerçekleştirilen inkılâplar ile ait oldukları târih, aşağıdakilerden hangisinde yanlış olarak eşleştirilmiştir?

İnkılâp Târih

A)Kıyafet Kanunu’nun kabûl edilmesi -25 Kasım 1925

B)Milâdî Takvim’in uygulamaya konulması -1 Ocak 1926

C)Uluslar arası takvimin uygulanması -1 Ocak 1926

D)Soyadı Kanunu’nun çıkartılması -20 Mayıs 1926

E)Ölçü birimlerinin değiştirilmesi -1 Nisan 1931



11.Cumhuriyet rejimi ile ulusal egemenliğe dayalı devlet sistemi benimsenmiştir.

Türkiye’de bu değişikliğin kolayca gerçekleşmesine ortam hazırlayan uygulama, aşağıdakilerden hangisidir?

A)Halifeliğin kaldırılması

B)Tekke, zâviye ve türbelerin kapatılması

C)hukuk birliğinin sağlanması (Medenî kanun)

D)TBMM’nin açılması

E)Şeriye ve Evkaf Vekâleti’nin kaldırılması



12.Osmanlı eğitim anlayışı, yeni Türk devleti’nde sürdürülmemiş, “Millî Eğitim” anlayışı benimsenmiştir.

Buna göre, aşağıdakilerden hangisi, Cumhuriyet Dönemi’nde uygulanan eğitim politikası ile ilgili bir amaç değildir?

A)Yabancı okulları Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlamak

B)Lozan Konferansı’nda Avrupa devletleri tarafından belirlenen kurallara uygun eğitim sistemine geçmek

C)Eğitimde eşitlik ilkesini yerleştirmek

D)Millî târih bilinci ve millî dil politikası oluşturmak

E)Çağdaş, lâik ve evrensel bir eğitim politikası uygulamak



13.Yeni Türk Devleti’nin kabûl ettiği kanunlarla bağlantılı olduğu olaylar karşılaştırıldığında, aşağıdaki eşleştirmelerden hangisi yanlış olur?

Kanun Uygulama

A)Tekâlif- Millîye - Ordunun ihtiyacının karşılanması

B)Tevhid-i Tedrisat - Medreselerin kapatılması

C)Teşvik-i Sanayi - Özel sektörün desteklenmesi

D)1924 Anayasası - Cumhuriyet rejimine geçilmesi

E)Takrir-i Sükûn - Çok partili denemelerin ertelenmesi



14.I.Türk Tarih kurumu’nun açılması

II.Darü’l Fûnun’un İstanbul Üniversitesi adını alması

III Yeni Türk harflerinin kabûl edilmesi

IV Maarif Teşkilâtı Hakkında Kanun’un çıkartılması

V.Türk Dil Kurumu’nun açılması

Eğitim alanında gerçekleştirilen yukarıdaki gelişmelerden hangisi diğerlerinden öncedir?

A)I B)II C)III D)IV E)V



15.I.Türk Tarih kurumu’nun açılması

II.İstanbul Üniversitesi’nin kurulması

III.Yeni Türk harflerinin kabûl edilmesi

IV Maarif Teşkilâtı Hakkında Kanun’un çıkartılması

V.Türk Dil Kurumu’nun açılması

Eğitim alanında gerçekleştirilen yukarıdaki gelişmelerin kronolojik sırası aşağıdakilerden hangisidir?

A)IV-III-V-I-II C)IV-III-II-I-V E)IV-III-V-I-II

B)IV-III-I-V-II D)IV-III-I-II-V



16.1925 yılında Âşâr vergisinin kaldırılmasıyla ulaşılmak istenilen amaç, aşağıdakilerden hangisidir?

A)Ticarî geliri arttırmak

B)Köylüyü ekonomik yükten kurtarmak

C)Köylüye ucuz kredi imkânları sağlamak

D)Üretimi tarımdan sanayi sektörüne kaydırmak

E)Özel teşebbüsü yatırıma yönlendirmek



17.Osmanlı Devleti’nden yeni Türk Devleti’ne devrolan ekonomik sorunlar arasında, aşağıdakilerden hangisi yoktur?

A)Özel teşebbüsün yeterli ekonomik gelişme sağlayamaması

B)Tarımda ilkel metodların uygulamasının sürmesi

C)Özel sektörde teknolojik bilgi eksikliği olması

D)Kapitülasyonların yarattığı ekonomik sınırlamaların devam etmesi

E)Türklerin sanayi ve ticaret alanlarında tecrübesiz olması



18.I Hükûmeti eleştirmenin yasaklanması

II.Basına sansür getirilmesi

III.Çoğulcu demokrasi uygulamasından bir süre için vazgeçilmesi

IV.Bir süreliğine bireysel özgürlüklerin kısıtlanması

V.Halktan ordunun ihtiyaçları için destek sağlanması

Yukarıdakilerden hangisi Takrir-i Sükûn Kanunu’nun getirdiği sonuçlardan değildir?

A)I B)II C)III D)IV E)V

19.I.Beş Yıllık Kalkınma Plânı başarıya ulaşmasına rağmen, aşağıdakilerden hangisi sebebiyle II.Beş Yıllık Kalkınma Plânı uygulanamamıştır?

A)Teşvik-i Sanayi Kanunu’nun yetersiz kalması

B)Lâikliği hedef alan olayların başlaması

C)Ekonomide “Devletçilik” ilkesinin benimsenmesi

D)II.Dünya Savaşı’nın çıkması

E)Menemen Olayı’nın patlak vermesi



20.Aşağıdakilerden hangisi saltanatın kaldırılmasının görünürdeki sebebidir?

A)TBMM Hükûmeti’nin, askerî başarılarına İstanbul’u ortak etmeme düşüncesi

B)TBMM’nin öncelikle millî kurtuluşu hedeflemesi

C)iki başlı yönetim görüntüsüne son verilmek istenmesi

D)İtilâf (Anlaşma) devletlerinin Lozan’a İstanbul Hükûmeti’ni de çağırmaları

E)TBMM’de Cumhuriyet yanlılarının üstünlük sağlamaları







Cevap Anahtarı:



1-E 11-D

2-B 12-B

3-A 13-D

4-A 14-D

5-B 15-B

6-E 16-B

7-D 17-D

eyvallah saol

bütün konuları indirin burdan inkılap tarihi farkımız....
http://rapidshare.com/files/238215898/__304_NKILAP_TAR__304_H__304_.rar.html

neyse linki verdiğin iyi olmuş kopyalamak çok uzundu saol teşekkürler

her türlü çok uzundu be ama sağol gökhan arkadaşım teşekkür ettim

kitabı kopyalamış yaa